Jadwiga
Andegaweńska[edytuj]
|
Jadwiga Andegaweńska |
|
|
|
|
|
|
|
|
Okres panowania |
|
|
Poprzednik |
|
|
Następca |
|
|
Dane biograficzne |
|
|
Dynastia |
|
|
Ojciec |
|
|
Matka |
|
|
Dzieci |
|
|
Święta |
|
|
Jadwiga królowa |
|
|
|
|
|
Kościół/ |
|
|
Data beatyfikacji |
31 maja 1979 |
|
Data kanonizacji |
|
|
Wspomnienie |
|
|
Atrybuty |
buciki |
|
Patronka |
Polski, Radomska, Tczewa,Nieszawy, Inowrocławia i apostołka Litwy |
|
Szczególne miejsca kultu |
Inowrocław, Kraków |
Jadwiga Andegaweńska (ur.
między 3
października 1373 a 18 lutego 1374[4] w Budzie,
zm.17 lipca 1399 w Krakowie) –
najmłodsza córka Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki,królowa
(władca) Polski od
1384, święta Kościoła katolickiego, katolicka patronka Polski.
Jadwiga – tytulatura,
pieczęcie i herby[edytuj]
Tytulatura[edytuj]
Królewna węgierska i polska Jadwiga
była określana w dokumentach jako Hedvigis
filia regis Ungarie et Polonie. Po ostatecznym desygnowaniu Jadwigi przez
Elżbietę Bośniaczkę na władczynię Polski
królewnie przysługiwał tytuł heres
Polonie (dziedziczka Polski)[5].
Po koronacji pełna tytulatura Jadwigi
brzmiała: Hedvigis Dei
gracia regina Polonie, necnon terrarum Cracovie, Sandomirie, Siradie, Lancicie,
Cuiavie, Pomoranieque domina et heres(Jadwiga z Bożej łaski
królowa Polski, a także pani i dziedziczka ziem krakowskiej,
sandomierskiej, sieradzkiej, łęczyckiej, kujawskiej i pomorskiej), a
w wersji skróconejserenissima princeps domina Hedwiga regina Polonie lub Hedwigis
regina Polonie. Po zawarciu małżeństwa z
Władysławem Jagiełłą do tytulatury polskiej Jadwigi
dodawano tytulaturę litewską i ruską po mężu: Hedvigis regina Polonie,
princepsque Lithuanie suprema et heres Russie(królowa Polski oraz
najwyższa księżna Litwy i dziedziczka Rusi). W okresie od maja
1395 r. (śmierć siostry Marii, królowej Węgier) do lipca 1397 r.
(zawarcie porozumienia ze szwagrem Zygmuntem Luksemburskim na zjeździe
spiskim) Jadwiga używała ponadto tytułu heres Ungarie (dziedziczka Węgier)[6].
Sfragistyka[edytuj]
Pieczęć
majestatyczna królowej Jadwigi z tytulaturąhedwigis dei gracia regina
polo[...]
Pieczęć
herbowa królowej Jadwigi z tytulaturą hedwigis
dei gra[...] Regina Polonie
Kilka pieczęci królowej Jadwigi znanych
jest z oryginałów oraz XIX-wiecznych odlewów i odrysów. Wiadomo, że
pieczęć majestatyczną królowej odciskano w wosku bezbarwnym, a
pieczęć herbową w wosku czerwonym[7].
Na pieczęci majestatycznej,
przywieszonej m.in. do dokumentu z 1386 r., wyobrażono smukłą
postać Jadwigi z insygniami władzy, siedzącej na gotyckim,
okazałym tronie otoczonym tarczami herbowymi. Odrys pieczęci
posłużył Janowi Matejce do stworzenia wizerunku Jadwigi na
majestacie[8].
Na innej pieczęci Jadwigi, przywieszonej
do dokumentu z 1387 r., umieszczono polskiego Orła zwróconego
głową, zgodnie z zasadą kurtuazji herbowej, w stronę tarczy
węgierskiej linii Andegawenów. Ukazany na pieczęci
anioł-tarczownik (tenant –
trzymacz tarczy) jest jednym z pierwszych przykładów zastosowania tego
schematu ikonograficznego w sfragistyce polskiej[9].
Na małej pieczęci Jadwigi, przywieszonej do dokumentu z 1397 r.,
wyobrażono herb węgierskich Andegawenów z klejnotem w formie
głowy Strusia między dwoma piórami[10].
Legendy pieczęci są
częściowo zatarte, jednak mimo ubytków czytelna jest tytulatura
Jadwigi:Hedwigis dei gracia regina Polonie[11].
Biografia[edytuj]
Królewna Jadwiga[edytuj]
Data i miejsce urodzenia[edytuj]
W zgodnej opinii źródeł
węgierskich i polskich Jadwiga była ostatnim dzieckiem ze
związku Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki[12].
Data urodzin przyszłej królowej nie została odnotowana w
źródłach i może być ustalona jedynie na podstawie danych
pośrednich. Dawniejsza historiografia za datę narodzin Jadwigi
uznawała rok 1371, opierając się na błędnym przekazie
Jana Długosza[13].
W XX w. historycy ustalili, że w roku 1371 przyszła na świat
starsza siostra Jadwigi Maria Andegaweńska, a ostatnie
dziecko Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki urodziło
się pod koniec roku 1373 albo na początku roku 1374[14].
Jan Dąbrowski jako pierwszy zwrócił uwagę
na źródła z epoki, z których można wywnioskować, że
Jadwiga urodziła się po 3 października 1373 r. (dokument Ludwika
Węgierskiego mówiący o dwóch córkach króla i dziecku, które się
dopiero narodzi), a przed 17 kwietnia 1374 r. (instrukcja poselska
wymieniająca imiennie trzy córki króla, w tym Jadwigę).
Przyjął ponadto, że najbardziej prawdopodobny czas narodzin
Jadwigi to pierwsze tygodnie roku 1374[15].
Anna Misiąg-Bocheńska za najpóźniejszą możliwą
datę narodzin Jadwigi przyjęła dzień 18 lutego 1374 r.,
ponieważ z zapiski w Kalendarzu
katedralnym krakowskim wynika,
że 18 lutego 1386 r. Jadwiga była już in annis maturitatis, tj.
musiała mieć w tym dniu ukończone 12 lat[16].
Większość współczesnych
badaczy przyjmuje, że Jadwiga urodziła się albo w dniu 18 lutego
1374 r.[17],
albo kilka dni wcześniej[18],
np. w dniu 15 lutego[12] lub najwcześniej 11 lutego[19].
Prawdopodobnym miejscem narodzin królowej
Jadwigi był zamek wyszehradzki[20] lub zamek budziński[21]
Imię (imiona)[edytuj]
Królewna otrzymała imię chrzestne
na cześć św. Jadwigi Śląskiej,
której kult wówczas mocno się rozwijał albo po prababce Jadwidze, żonie Władysława Łokietka[22].
W dokumentach z epoki imię Jadwigi zapisywano jako Adviga, Hedviga
(Heduiga), Hedvigis (Hedwigis, Heduigis), Hedwig[23].
Być może Jadwiga Andegaweńska
nosiła również drugie, słowiańskie imię Draga, pod
którym występuje w zadarskiej kronice Pawła Pavlovicia. Pierwsze,
chrzestne imię Jadwiga mogła otrzymać zgodnie z życzeniem
babki Elżbiety Łokietkówny, a drugie nadałaby jej matka[24].
Wczesne dzieciństwo[edytuj]
Jadwigę od dzieciństwa
przygotowywano do pełnienia roli króla poprzez wykształcenie. Pobyt w
środowisku kulturalnym dworu w Budzie sprawił, że Jadwiga
posiadła umiejętność czytania, znajomość
języków obcych, zamiłowanie do lektury, muzyki, sztuki i nauki[25].
15 czerwca 1378 została zaręczona z
ośmioletnim Wilhelmem z
dynastii Habsburgów. Odbyła się nawet ceremonia
zaręczyn mających charakter formalnego ślubu pomiędzy
dziećmi (sponsalia de futuro). Nie był to
jednak kontrakt nierozerwalny. Podpisano zobowiązanie, że strona,
która zerwałaby zaręczyny, wypłaci drugiej stronie 200 000 florenów w złocie.
Królowa Jadwiga[edytuj]
Objęcie tronu i koronacja[edytuj]
Na zjeździe w Radomsku obrano Jadwigę
Andegaweńską królem Polski. Jesienią 1384 przybyła z Węgierdo
Polski[26]
16 października tego roku w Krakowie została koronowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę na króla Polski. Wobec jej
małoletności ster rządów w państwie dzierżyli
możnowładcy małopolscy, pozostający w kontakcie z jej
matką Elżbietą Bośniaczką, jednakże nie
powołano regenta, ponieważ, jak pisze Jan Długosz, wszystko co mówiła lub
czyniła znamionowało sędziwego wieku powagę.
Sprawa małżeństwa z Wilhelmem
Habsburgiem[edytuj]
Kandydaturę Wilhelma Habsburga na
męża Jadwigi usilnie popierał Władysław Opolczyk, który nawet
opanował 24 sierpnia 1385 zamek wawelski,
przygotowując dopełnienie ceremonii małżeństwa.
Panowie krakowscy mieli jednak wobec niej zupełnie inne plany, chcąc
związać Polskę z Litwą, ofiarowali polską koronę
wielkiemu księciu litewskiemu Jagielle, który miał
przyjąć chrzest wraz ze swoim państwem (unia w Krewie 14
sierpnia 1385). Kasztelan krakowski Dobiesław Kurozwęcki przepędził austriackiego
pretendenta z zamku. Jan Długosz utrzymuje, że zrozpaczona
młodziutka królowa, próbowała wówczas wyrąbać toporem
bramę wawelską, by uciec z miłością swojego życia
na Śląsk (powstrzymać miał ją podskarbi wielki koronnyDymitr z Goraja),
jednakże harmonijny związek, jaki stworzyła z
Jagiełłą, świadczy o innej motywacji jej postępowania
niż uczucie do Habsburga.
Małżeństwo z
Władysławem Jagiełłą[edytuj]
Polska
i Litwa w latach 1386-1434
11 stycznia 1386 w Wołkowysku panowie polscy oznajmili Jagielle,
że Jadwiga zgodziła się zostać jego żoną. Królowa
odwołała publicznie swoje sponsalia z Wilhelmem. Jagiełło
przybył do Krakowa, gdzie 15 lutego 1386 przyjął chrzest. 18
lutego Jadwiga i Jagiełło uroczyście zawarli związek
małżeński w katedrze na Wawelu.
Historycy wielokrotnie spekulowali na temat
relacji pomiędzy Jadwigą i jej mężem, Władysławem
II Jagiełłą. Dominuje przekonanie, iż Jadwiga była w
tym politycznym związku nieszczęśliwa, ze względu na
różnicę wieku, wychowania,
kultury itd. Według odmiennej koncepcji zaprezentowanej ostatnio
Jagiełło był dla Jadwigi raczej postacią ojcowską, a
ich współżycie mogło mieć stosunkowo harmonijny charakter[27].
Działalność polityczna[edytuj]
Na wiosnę 1387 stanęła na
czele wyprawy rycerstwa polskiego, której celem była rewindykacja
zajętej przez Węgrów Rusi Czerwonej.
8 marca 1387 potwierdziła przywileje dla Lwowa, gwarantując mu prawo
składu. Tam też 26 września 1387
złożył jej hołd lennyhospodar
mołdawski Piotr I. W 1397 w Inowrocławiu odbyła zjazd z wielkim mistrzem krzyżackim Konradem von Jungingenem w celu wynegocjowania powrotu do
korony ziemi dobrzyńskiej.
Działalność kulturalna i
fundacje kościelne[edytuj]
Na swoim dworze skupiła elitę
intelektualną Polski (Piotr Wysz, Mateusz z
Krakowa, Hieronim z Pragi).
Zleciła pierwsze w naszej historii tłumaczenie Księgi Psalmów na
język polski (zachował się po dziś dzień egzemplarz
tego dzieła znany jako Psałterz floriański).
Fundowała wiele nowych
kościołów oraz uposażała już istniejące
klasztory. Opiekowała się szpitalami. W 1397 założyła
bursę dla polskich i litewskich studentów przy Uniwersytecie Karola w Pradze. W tym też
roku uzyskała zgodę papieża na utworzenie fakultetu teologii naAkademii Krakowskiej.
Śmierć i pochówek[edytuj]
22 czerwca 1399 roku urodziła córkę Elżbietę Bonifację, która
zmarła 13 lipca 1399 roku. Sama Jadwiga zmarła cztery
dni później na gorączkę połogową[28].
W testamencie zapisała swój majątek Akademii Krakowskiej. Kiedy w latach 80.
XX wieku otworzono jej grobowiec, znajdujący się w Katedrze
Wawelskiej, stwierdzono, że istotnie klejnoty grobowe wykonane
były ze skóry i drewna.
Grób powszechnie czczonej królowej nie
znalazł oprawy godnej jej wyjątkowej pozycji i zasług. Być
może w oczekiwaniu na rychłą kanonizację Jadwigi
Andegaweńskiej odwlekano budowę bardziej okazałego grobowca.
Przez ponad 200 lat skromna płyta lub tumba nad pochówkiem królowej
znajdowała się po północnej stronie prezbiterium, obok wielkiego
ołtarza katedry[29].
Według XVI-wiecznych źródeł napis na grobie Jadwigi
Andegaweńskiej brzmiał: Sidus
Polonorum, hic iacet Hedvigis eorum Regina[30].
Pierwotna, być może wapienna
płyta grobowca Jadwigi została zniszczona podczas przebudowy
prezbiterium katedry w 1 poł. XVII w. Wówczas to nieoznaczone miejsce
pochówku królowej zniknęło pod nową posadzką. W 1634 r.
wykonaną z czarnego marmuru płytę komemoratywną z nową
inskrypcją, fundacji biskupa Piotra
Gembickiego, umieszczono po lewej stronie wielkiego ołtarza, na
występie podwyższenia posadzki[31].
Eksploracja grobu[edytuj]
Królowa Jadwiga została pochowana w
Katedrze Wawelskiej. Jej sarkofag kilkakrotnie otwierano. Po raz pierwszy
zrobiono to w XVII w., przy okazji przebudowy katedry.
W 1887 r. naukowcy w obecności Jana Matejki,
który przygotowywał portrety polskich władców, otworzyli grobowiec
powtórnie. Napisano wówczas sprawozdanie – skromna trumna zawierała
kompletny szkielet i królewski płaszcz. Malarz wykonał szkic czaszki,
po czym szczątki królowej umieszczono w miedzianej trumnie, a tę z
kolei w większej, dębowej. Następnie grób ponownie zamurowano.
W 1949 r. naukowcy przeprowadzili badania na
szczątkach w celu ustalenia wyglądu królowej. Stwierdzono, że
monarchini prawdopodobnie została pochowana razem ze zmarłą trzy
tygodnie po narodzinach córeczką, której szkielet się nie
zachował, ponieważ kości noworodka nie były dostatecznie
ukształtowane. Sarkofag ozdobiono nagrobkiem z 1902 r., wykonanym przez Antoniego
Madeyskiego (fundacja Karola Lanckorońskiego). Odbyły
się uroczystości pogrzebowe. W 1976 r., z uwagi na rozwój medycyny
sądowej, postanowiono przeprowadzić kolejne badania[32].
Ustalono, że Jadwiga Andegaweńska była kobietą silnej
budowy i bardzo wysoką (177-180 cm)[a].
Nie wykryto zmian patologicznych kośćca, jednak zwrócono uwagę
na szczególnie wąską i wysoką miednicę, której budowa
mogła spowodować komplikacje przy porodzie. Wiek monarchini w chwili
zgonu, oceniony na podstawie badań anatomicznych, był wyższy od
metrykalnego o kilka lat (28-30 lat)[b].
Nagrobek
Jadwigi Andegaweńskiej w Katedrze na
Wawelu
Według zapisów kronikarzy Święta Jadwiga uprawiała surowe umartwienia.
Jej kierownikiem duchowym był krakowski dominikanin Henryk Bitterfeld, autor
traktatu o Komunii
świętej i traktatu
ascetyczno-mistycznego napisanego specjalnie dla Jadwigi. W swym życiu
harmonijnie łączyła kontemplację z
działalnością praktyczną, co wyraziła również w
nawiązującym do Ewangelii symbolu dwóch przeplatających
się liter MM (Maria i Marta), który poleciła umieścić na
ścianach swej komnaty, a chcąc, by chwała Boża nieustannie
rozbrzmiewała w katedrze wawelskiej założyła i
zapewniła utrzymanie Kolegium Psałterzystów, którzy dzień i noc
śpiewali psalmy przed Najświętszym Sakramentem. Ufundowała
również i częściowo własnoręcznie wyhaftowała racjonał – drogocenną szatę
liturgiczną dla biskupów krakowskich, zachowaną po dziś
dzień, używaną podczas największych uroczystości.
Jadwiga uprawiała
działalność charytatywną – ufundowała szpital w Bieczu,
uposażyła szpitale wSandomierzu i
Sączu oraz otoczyła opieką liczne inne szpitale miejskie i
klasztorne, w tym szpital św. Jadwigi Śląskiej w Krakowie na Stradomiu. Wykazywała
wrażliwość nie tylko na biedę materialną, ale
stawała również w obronie ludzkiej godności: do króla
Władysława Jagiełły, kompensującego pieniędzmi
krzywdę chłopów miała powiedzieć: „A któż im łzy
powróci?”.
Proces kanonizacyjny[edytuj]
Po śmierci Jadwigę otoczono kultem.
31 maja 1979 Jadwiga została beatyfikowana przez zatwierdzenie kultu,
a kanonizowana 8 czerwca 1997. W obu przypadkach
osobiście Jan Paweł
II[33] ogłosił ją odpowiednio
błogosławioną i świętą.
Dzień obchodów[edytuj]
Na świecie
Wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim na świecie obchodzone jest 17
lipca[34][35].
W Polsce
Od dnia kanonizacji wspomnienie w Kościele katolickim w Polsce obchodzone jest 8 czerwca i ma rangę wspomnienia
obowiązkowego[36].
Patronat[edytuj]
Święta Jadwiga jest patronką Polaków i apostołką Litwy.
Władze kilku polskich miejscowości
związanych ze świętą Jadwigą podjęły
uchwały w sprawie ustanowienia jej patronką miasta. Decyzje rad
miejskich zostały oficjalnie potwierdzone przez papieży Jana Pawła
II i Benedykta XVI,
którzy ogłosili świętą Jadwigę patronką m.in.Nieszawy w roku 2003[37], Radomska w roku 2008[38] i Inowrocławia w roku 2009[39].
Ikonografia[edytuj]
W ikonografii św. Jadwiga przedstawiana jest w
stroju królewskim.
Jej atrybutem są buciki, z czym związana
jest legenda:
Przy budowie
kościoła NMP na Piasku, który istnieje do dziś, królowa Jadwiga
sama doglądała robót. Pewnego dnia jej czujne oko dojrzało
kamieniarza, który był smutny. Kiedy zapytała o powód,
odpowiedział, że w domu zostawił ciężko chorą
żonę, boi się, że go zostawi z drobnymi dziećmi, a nie
ma pieniędzy na lekarza. Królowa, nie namyślając się,
oderwała ze swego bucika złotą klamrę, wysadzaną
drogimi kamieniami, i oddała ją robotnikowi, aby zapłacił
dla lekarza. Nie zauważyła tylko, że stopę
położyła na kamieniu oblanym wapnem. Odbity ślad bucika
wdzięczny kamieniarz obkuł dokoła i wraz z kamieniem
wmurował w zewnętrzną ścianę świątyni. Do
dzisiaj można go oglądać.[40]
Relikwie[edytuj]
W 1987 r. relikwie królowej Jadwigi umieszczono w
północno-wschodniej części Katedry – w mensie ołtarza z
czarnym krucyfiksem, z którego według legendy przemówił do bardzo
młodej wówczas dziewczyny Chrystus, doradzając jej ślub z
Jagiełłą. Neogotycki nagrobek pozostał pusty[41].
18 października 2009 w Budapeszcie odsłonięto i
poświęcono pierwszy pomnik św. Jadwigi na Węgrzech[42].
Wywód rodowodowy[edytuj]
|
|
||||||||
|
Prapradziadkowie |
król Neapolu |
król Niemiec |
Kazimierz I Kujawski |
Bolesław Pobożny |
ban Bośni UbanPrijezda I |
król Serbii |
Ziemomysł Inowrocławski |
NN |
|
Pradziadkowie |
król Węgier |
król Polski |
ban Bośni |
Kazimierz III Gniewkowski |
||||
|
Dziadkowie |
król Węgier |
ban Bośni |
||||||
|
Rodzice |
król Polski i Węgier |
|||||||
|
Jadwiga Andegaweńska (1373-1399), król Polski |
||||||||
Zobacz też[edytuj]
·
beatyfikowani i kanonizowani przez
Jana Pawła II
·
modlitwa za wstawiennictwem świętego
·
1 Regiment Pieszy Koronny im. Królowej Jadwigi
·
Sodalicja Świętej Jadwigi
Królowej
·
Wojna o
Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340-1392
Uwagi
a.
↑ Długość kompletnego szkieletu
Jadwigi w ułożeniu anatomicznym wynosiła ponad 175 cm, natomiast
same pomiary kości długich dały szacunki w granicach 165-172 cm
i nie mogą być traktowane jako nadrzędne wobec pomiaru
długości całego szkieletu in situ.
b.
↑ Prawdopodobnie więc królowa szybko
osiągnęła dojrzałość i jej organizm wcześnie
zaczął się starzeć, ponieważ źródła z czasów
królowej wskazują datę jej urodzenia z dokładnością do
kilku dni – według nich Jadwiga w chwili zgonu miała 25 lat.
Przypisy
1.
↑ Historia Polski. T. 1: Polska do 1586. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN, 2007, s. 320. ISBN 978 84 9819
808 9.
2.
↑ Jadwiga. T. 12. Rzeczpospolita, 2007, s. 9, seria:
Władcy Polski cykl dodatków Rzeczpospolitej.
3.
↑ Niekiedy spotyka się (Mariusz Trąba, Lech Bielski: Poczet królów i książąt
polskich. Wyd. 2.
Bielsko-Biała: Wydawnictwo PARK Sp. z o.o., 2005, s. 285. ISBN
83-7266-284-3.) nieprawidłową datę 15
października, podawaną za omyłkowym zapisem Kalendarza katedry krakowskiej i błędnym przekazem Długosza.
Z najwcześniejszych zapisek wynika, że koronacja miała miejsce,
zgodnie z tradycją, w niedzielę, która przypadała na dzień
16 października (Jerzy
Wyrozumski: Królowa Jadwiga. Miedzy epoką
piastowską i jagiellońską. Kraków: Universitas, 1997, s. 83-84.ISBN
83-7052-934-8.).
4.
↑ Stanisław Andrzej Sroka: Genealogia Andegawenów węgierskich. Kraków: Towarzystwo Naukowe Societas
Vistulana, 1999, s. 54–55. ISBN
83-909094-1-3.
5.
↑ Jarosław Nikodem: Jadwiga król Polski. Wrocław: Ossolineum, 2009, s. 98. ISBN
9788304049789.; Jerzy Wyrozumski: Królowa Jadwiga. Miedzy epoką
piastowską i jagiellońską. Kraków: Universitas, 1997, s. 84. ISBN
83-7052-934-8.
6.
↑ J. Wyrozumski, Królowa Jadwiga między epoką
piastowską a jagiellońską, Kraków 1997, s. 92; J. Nikodem, Jadwiga król Polski, Wrocław 2009, s. 221, 292, 300-301,
305. W dokumentach Jadwiga Andegaweńska nie była nazywana królem
(rex), ale – zgodnie ze swoją płcią – królową (regina),
chociaż została koronowana na króla Polski.
7.
↑ M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich, Kraków 1909, nr 6, 8-10; S. K.
Kuczyński, Pieczęcie książąt
mazowieckich,
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978, s. 91-92 – Pieczęcią
majestatyczną uwierzytelniano zwykle dokumenty o charakterze wieczystym,
natomiast pieczęcią średnią albo sygnetową (zwykle
herbową) inne dokumenty i korespondencję.
8.
↑ H. Widacka,
Lilia Wawelu.
9.
↑ T. Żebrawski, O pieczęciach dawnej Polski i Litwy, Kraków 1865, s. 42; F. Piekosiński, Pieczęcie polskie wieków średnich, „Wiadomości
Numizmatyczno-Archeologiczne”, t. XVII, 1935, nr 580; S. K. Kuczyński,Pieczęcie
książąt mazowieckich,
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1978, s. 172.
10.
↑ T. Żebrawski, O pieczęciach dawnej Polski i Litwy, Kraków 1865, s. 41.
11.
↑ M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich,
Kraków 1919, nr 6, 8-10.
12.
↑ 12,0 12,1 Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005, s. 63.
13.
↑ J. Nikodem, Jadwiga król Polski, Wrocław 2009, s. 79. W AnnalesDługosz podał wiele nieprawdziwych
informacji o Jadwidze i Jagielle – opinia o wartości przekazu
Długosza m.in. w: J. Nikodem, op. cit., s. 132-133.
14.
↑ E. Rudzki, Polskie królowe. Żony Piastów i
Jagiellonów,
wyd. II, Warszawa 1990, s. 63; J. Wyrozumski, Królowa Jadwiga między epoką
piastowską a jagiellońską, Kraków 1997, s. 73; J. Nikodem, Jadwiga król Polski, Wrocław 2009, s. 79-80.
15.
↑ J. Dąbrowski, Królowa Jadwiga, „Przegląd Powszechny”, R. 50, 1933, t.
200, s. 201-220. Taką ostrożną datację podtrzymuje np.
Jerzy Wyrozumski – J. Wyrozumski, Królowa Jadwiga między epoką
piastowską a jagiellońską, Kraków 1997, s. 67.
16.
↑ A. Misiąg-Bocheńska, Dwie daty z życia królowej Jadwigi, „Polonia Sacra”, t. 3, 1949 s. 267-275.
17.
↑ A. Strzelecka, Jadwiga Andegaweńska, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. X, Wrosław-Warszawa-Kraków
1962-1964, s. 291.
18.
↑ J. Nikodem, Jadwiga król Polski, Wrocław 2009, s. 80.
19.
↑ Rekonstruując horoskop Jadwigi, Jerzy Dobrzycki ustalił tzw. medium coeli – w dniu
narodzin Jadwigi Słońce zjadnowało się w znaku Ryb (E.
Śnieżyńska-Stolot, Tajemnice dekoracji Psałterza
Floriańskiego. Z dziejów średniowiecznej koncepcji uniwersum, Warszawa 1992, przyp. 80 na s. 79), a przed
reformą gregoriańską pierwszym dniem wejścia
Słońca w ten znak Zodiaku był dzień 11 lutego. (A.
Januszajtis, Zegar astronomiczny w Kościele Mariackim
w Gdańsku,
Gdańsk 1998, s. 29).
20.
↑ E. Rudzki, Polskie królowe. Żony Piastów i
Jagiellonów,
wyd. II, Warszawa 1990, s. 63.
21.
↑ E. Śnieżyńska-Stolot, Tajemnice dekoracji Psałterza
Floriańskiego. Z dziejów średniowiecznej koncepcji uniwersum, Warszawa 1992, przyp. 80 na s. 79.
22.
↑ J. Nikodem, Jadwiga król Polski, Wrocław 2009, s. 132-180.
23.
↑ J. Wyrozumski, Królowa Jadwiga między epoką
piastowską a jagiellońską, Kraków 1997, s. 91, 92, 94; J. Nikodem, Jadwiga król Polski, Wrocław 2009, s. 80, 98.
24.
↑ S. Nimano, Słowiańskie imię królowej
Jadwigi,
„Analecta Cracoviensia”, t. 19, 1987, s. 143-155.
25.
↑ M. Barański, S. Ciara, M.
Kunicki-Goldfinger (autorzy not historycznych):Poczet królów i
książąt polskich Jana Matejki. Warszawa: Świat
Książki, 1996, s. 141-143. ISBN
83-7129-995-8.
26.
↑ Por. Roman Grodecki, Dzieje Polski średniowiecznej. Tom 2. Od roku 1333 do 1506, Kraków 1995, s. 215.
27.
↑ Jarosław Nikodem, Jadwiga. Król Polski, Ossolineum, Wrocław 2009, s. 350-362;
Kamil Janicki, Jadwiga i Jagiełło, „Ciekawostki
historyczne”, 19 września 2010.
28.
↑ Na to umierali polscy królowie.
29.
↑ P. Mrozowski, Polskie nagrobki gotyckie,
Warszawa 1994, s. 25, 261-262.
30.
↑ Napis przytaczali Miechowita i Wapowski.
Sprawozdanie Mieczysława Tobiasza z 1949 r. [w:] Z. Święch, Klątwy, mikroby i uczeni, t. I, Warszawa 1988, wyd. II, s. 157.
31.
↑ S. Starowolski, Monumenta sarmatorum viam universae carnis
ingressorum,
Kraków 1655, s. 5; P. Mrozowski, Polskie nagrobki gotyckie, Warszawa 1994, s. 262.
32.
↑ . Podsumowanie wyników badań Jana
Olbrychta i Mariana Kusiaka oraz dyskusji na temat wieku i wzrostu królowej
Jadwigi w: Jan Widacki:Detektywi na tropach zagadek
historii. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1988.
33.
↑ Kalendarium pontyfikatu Jana Pawła II. na WIEM (encyklopedia).
34.
↑ Santa Edvige
(Jadwiga) (wł.).
35.
↑ Hedwig (Jadwiga) von Polen (von Anjou) = Ekumeniczny leksykon świętych
(Ökumenisches Heiligenlexikon) (niem.).
36.
↑ Kalendarz
liturgiczny diecezji polskich, Stan na 30 października 2011(pol.). KKBiDS. [dostęp 2012-03-02].
37.
↑ http://wloclawskie24.pl/articles/9125-nieszawa-swieto-miastaNieszawa - Święto Miasta.
Wloclawskie24.p, 2011-06-03. [dostęp 2011-12-22].
38.
↑ Uchwała
Nr XXI/168/08 Rady Miejskiej w Radomsku. Radomsko-Oficjalna Strona
Miasta, 2008-03-27. [dostęp 2011-11-13].
39.
↑ Św.
Jadwiga Królowa - patronką Inowrocławia. oficjalna strona
miasta Inowrocław. [dostęp 2011-12-22].
40.
↑ Święta
Jadwiga (Wincenty Zaleski SDB, „Święci na każdy
dzień”) i Dwie Jadwigi (Teresa Dunin-Wąsowicz). na interia.pl.
41.
↑ Groby
Królewskie - Jadwiga. na
stronie o kryminalistyce i medycynie
sądowej.
42.
↑ Budapeszt: pomnik św. Jadwigi królowej – Radio Watykańskie[opublikowano:
2009-10-18].
Bibliografia[edytuj]
·
Jarosław Nikodem, Jadwiga. Król Polski,
Ossolineum, Wrocław 2009.
·
Święta
królowa Jadwiga (ks.
Michał Jagosz)
·
Kolekcja tematyczna – św. Jadwiga królowa Polski – Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona
·
Święta
Jadwiga Królowa –
materiały na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 27.05.2010]
Linki zewnętrzne[edytuj]
·
Święta
Jadwiga w ikonografii
|
|
|
||||||||||||||||
Kontrola autorytatywna (osoba): | VIAF: 84034338 | WorldCat | LCCN: n84211694 PND: 118709496 | Informacje biograficzne (niem.)