Ludwik Węgierski[edytuj]

Ludwik Węgierski Z Bożej łaski Król Węgier, Dalmacji, Chorwacji, Ramy, Serbii, Galicji, Lodomerii, Komanii, Bułgarii; Książę Salerno; Pan Monte Sant' Angelo


Król Węgier
Okres panowania	od 21 lipca 1342 do 10 września 1382
Poprzednik	Karol Robert
Następca	Maria Andegaweńska
Król Polski
Okres panowania	od 17 listopada 1370 do 10 września 1382
Poprzednik	Kazimierz III Wielki
Następca	Jadwiga Andegaweńska
Dane biograficzne
Dynastia	Andegawenowie(Kapetyngowie)
Urodzony	5 marca 1326 wWyszegradzie
Zmarł	10 września 1382 w Trnawie
Ojciec	Karol Robert
Matka	Elżbieta Łokietkówna
Żona	Małgorzata Luksemburska Elżbieta Bośniaczka
Dzieci	Maria Andegaweńska (?) Katarzyna Andegaweńska Maria Andegaweńska Jadwiga Andegaweńska
Galeria w Wikimedia Commons

Pieczęć króla Ludwika z herbem Polski (1370-1382)

Mapa polski za panowania Ludwika Węgierskiego

Herb Ludwika z XIV w.

Ludwik Węgierski, węg. Lajos I Nagy, Ludwik I Wielki (ur. 5 marca 1326 wWyszegradzie, zm. 10 września 1382 w Trnawie) – król Węgier w latach 1342–1382, król Polski w latach 1370–1382.

Spis treści

[ukryj]

· 1 Życiorys

o 1.1 Pochodzenie

o 1.2 Panowanie na Węgrzech

o 1.3 Panowanie w Polsce

o 1.4 Śmierć

o 1.5 Ocena panowania

Życiorys[edytuj]

Pochodzenie[edytuj]

Ludwik pochodził z rodu Andegawenów (gałąź Kapetyngów) – dynastii rządzącej Węgramiod 1308 do 1382. Jego ojcem był król Węgier Karol Robert, a matką Elżbieta Łokietkówna, córka króla Polski Władysława I Łokietka i siostra Kazimierza III Wielkiego. Elżbieta była głównym doradcą Ludwika, a jej pozycja na Węgrzech była bardzo silna.

Panowanie na Węgrzech[edytuj]

Pierwszym krokiem w polityce Ludwika była próba opanowania Neapolu w latach 1343–1344, gdzie panowała królowa Joanna I, podejrzewana o przyczynienie się do śmierci swego męża Andrzeja, brata Ludwika. Po niepowodzeniu działań dyplomatycznych król podjął dwie wyprawy wojenne w latach 1347/1348 i w 1350. Udało mu się opanować kraj, ale nie zdołał się w nim utrzymać. Ostatecznie tron neapolitański przypadł Karolowi z Durazzo, kuzynowi Ludwika.

Osobny artykuł: Wojna o Księstwo Halicko-Włodzimierskie w latach 1340-1392.

Lata 1351–1352 przyniosły z kolei zaangażowanie się Ludwika w sprawy Rusi halicko-włodzimierskiej. Pomógł on królowi Kazimierzowi Wielkiemu w zdobyciu jej i przyłączeniu do Polski, przy czym zastrzegł sobie prawo jej wykupu, w razie gdyby po Kazimierzu dziedziczył jego legalny potomek.

Było to związane z planami dynastycznymi obu królów. Na mocy szeregu postanowień Ludwik i jego męscy potomkowie zyskiwali prawa do tronu polskiego po śmierci Kazimierza, gdyby ten nie miał męskiego potomka. 24 stycznia 1355 wydano też w tej sprawie tzw. przywilej budziński, na mocy którego możnowładztwo małopolskie potwierdziło prawa Ludwika do korony polskiej, a ten w zamian potwierdził wszystkie dotychczasowe przywileje.

Zapewniwszy sobie prawa sukcesyjne w Polsce, Ludwik powrócił do aktywnej polityki naBałkanach i jeszcze w grudniu tego samego roku (1355) zhołdował Serbię, część Bułgariioraz na pewien czas również Bośnię. Po wojnach z Republiką Wenecką Ludwik opanował także Dalmację z Dubrownikiem i wzmacniał swą pozycję na Adriatyku.

Panowanie w Polsce[edytuj]

Po śmierci Kazimierza Wielkiego (5 listopada 1370) Ludwik przybył do Krakowa i 17 listopada w katedrze wawelskiej został koronowany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorię na króla Polski. Zawiązano więc wówczas unię personalną pomiędzy oboma królestwami. Po objeździe kraju wrócił on na Węgry, a władzę powierzył regentom, m.in. Elżbiecie Łokietkównie i Sędziwojowi Pałuce.

Jako król Polski Ludwik w 1372 zrzekł się praw do Śląska, co zapewniło mu dobre stosunki z Czechami. 17 września 1374 wydał on dla szlachty polskiej przywilej koszycki. Na jego mocy w Polsce dziedziczyć mogła jedna z jego córek, a szlachta zwolniona została m.in. z podatku gruntowego poza 2 groszami z łana. W 1381 przywilej ten został rozszerzony również na duchowieństwo (przy poradlnym wynoszącym 4 grosze z łana).

Śmierć[edytuj]

Ludwik zmarł w Trnawie w nocy z 10 na 11 września 1382. Pochowany został w katedrze w Székesfehérvár (Białogród Stołeczny) na Węgrzech.

Ocena panowania[edytuj]

Na Węgrzech Ludwik otrzymał przydomek "Wielki" i uchodzi za jednego z najwybitniejszych władców tego kraju. W polityce wewnętrznej doprowadził do zrównania w prawach magnatów i szlachty węgierskiej za pomocą tzw. decretum unicum wydanego 11 grudnia 1351. Założył teżuniwersytet w Peczu. W Polsce nie cieszył się nigdy zbytnią popularnością, ale doprowadził m.in. do rozwoju handlu i zapobiegł rozpadowi królestwa.