http://wanicz.free.fr/2/05.htm

http://wanicz.free.fr/2/06.htm

zkąd herby rycerstwa sławnego królewstwa poskiego wielkiego księstwa litewskiego rukiego mazowieckiego zmudzkiego y inszych państw do tego królewstwa należących książąt y panów początek swój mają

przypatrz sie czytelniku tej twarzy ozdobnej

przezroczystemu słońcu jasności podobnej

obacz tę mądre ludzi jako jej pilnyję

a te mężne rycerze co jej wsługują

onacz to święta cnota która od dawnego

wieku matka własna jest królewstwa polskiego

przez którą bóg statecznym rozumu dodaje

przez nie też y rycerzom mężnych sił dostaje

a już więtszej niż słońcu ażyczył jej mocy

bo tak świeciw dzień biały jako ciemnej nocy

przemova dla orła klejnotu królestwa polskiego

okaż nam miŁy orle cnote przyrodzoną

a uwielbi dziatki swe pierwsza sława ona

dla którego z twego gniazda słyneły szeroko

a wszystkim się narodom podałyna oko

zgnuśniałeś jakoś tteraz choć masz więcejdzieci

ona twa mężna śiła bardzo lezie w śmieci

gniazdo twoie targają nieślachetnie wrony

a dziatki twe zanoszęna pogańskie strony

wszak to masz przyrodzenia że krzywdy wetujesz

a przecz sie w mężnej sile swoicy dsiś nie czujesz

przetoż bóg ostre zęby wprawil w piersi twoje

abyś tymśmelej drapał przeciwniki swoje

najasnienszemu a niezmncię

żonemupanu panu stephanowi pierwszemu

z łaski bożej królowi polskiemu wielkiemu książęciu

litewskiemu, ruskiemu,pruskiemu,mazowieckiemu

zmodskiemu,inflanckiemu,wołyńskiemu i

siedmigrdkiemu sć. panu miłościwemu

wierny poddany służbę naniższa ofiaruje

nad wszystkich na pułnoc króle nazacniejszy

królu niewycieżony iż czas terazniejszy

tak samopas rospuścił jeżeli wszetheczne

mówiczludźmi zacnymi za bardzobespieczne

tegoacz nam filozof sławny zakazuje

wczasłoż niepowściągliwym droge wkakuje

aut quam rarifsime ,aut quam grauifsime cum proceribus

conuiuandum effe ,dixit socrates

ja królu najasnijszy iż sie ważę tego

wówić z tobą w wirszach swych znam na sie same

nie mój rozum/duch pański każe pioru memu

by podało przed oczy królowi zacnemu

ludu któregoć zwierzył poczet tak niemały

być sie sprawy każdego jawniej okazały

bo to jest wola jego /co znać dają świeci

by czwłowiek sprawiedliwy był w wiecznej pamięci

a pogani co jest bog choć tego nie znali

pamięć dobra nad słoto droższa powiedali

:7 bion boristenites,gloriam matrem annorum effe dicebat:

ob id opinor,quod cum homiis vitafit breuis,

honestamemoria in multa fecula propagatur

lae:lib 4,cap 7

a gdyż to sam bóg chce mieć od czasu dawnego

każe zawsza wspomninać sprawy poczciwego

chce aby potomkowie nimi siecieszyli

a sami ich przykładem aby także żyli

nie mój dowcip o królu święt wola jego

tobie godność w potomkach pakazuje taką

pokazujeć męstwo ichy cnotę wszelaką

chce by insze narody zacność ich poznały

a także jak y ony w cnocie sie kochały

gdyż cnota umie wszystkie co w niej kochają

tak zacnymi pokazać choć złota nie mają

dyogenes filosof takiprzykład dawał

co za pozytek cnoty jawnie to wyznawał

multos quidem videre coludentes & discursantes , cos

autem qui operam virtuti darent ,non, stob,:ser.2

Iż cnota w tym królewstwietu ma gniazdo swoje

a ta sie sama szczyci to rycerstwo swoje:

ciebie sam bóg tej cnoty uczynił hetmanem

między inszemi królami nieposlednim panem

wpatrzywszy potomka z narodu takiego

gdzie ta pani mieszkała od czasu dawnego

wgarził cesarze /króle /już korponowane

także insze monarchyod ludzi obrane

bo to on ma napieczy /aby pokornego

wyniosł znacznie ku gorze /a tłumił hardego

co nam y on poganin jawnie dał znać o nim

kiedy to chciano wiedzieć w onym wieku po nim

aesopus a chilone rogatus quid faceret IV piter :excelsa

inquit , deprimit, extollit humilia .bru:lib: 6.c.5

rownać zacność trwa z dawna była ze wszystkiemi

hojnie cnota bogaćił ciebie przed drugimi

od piąci seth lat sławia zacne przodki twoje

kronikarze węgierscy /y mężne ich boie

zowa je miłosniki ojczyzny wielkimi

wodzami siedmigrodzkiej ziemie przedniejszymi

jeszcze za króla bele w węgrzech najpierwszego

kto chce czytać tam najdzie sprawy przodka twego

ciebie teraz wtym wieku okazawszy znacznie

czego tu mój głupi wiersz niewypowie bacznie:

rosławiwszy męstwo twe po światu szeroko

podał cie z swojiej ręki rycerstwu zacnemu

iseus sophista ,iquem omnia benefecisse dixit :haesit

scutum scuto , galeae galea ,atoss viro vir

ja chcąc dać pewny dowódo tej swojey mowie

racz przecztać te ksiąszki z tych sie dowiesz wszego

obaczysz zacność dawna rycerstwa swojego

a poznasz po tych znaków iż nie w jednym gnazdzie

najdzisz cac kronomi wymowa rownego

a tak jako ligurgus najdziesz porzadnego

wszystkie twoje przodkowie tak pocexchowali

chcąc by je potomkowie ich potym poznali

niezmiemłac w nich cnota chęci do dobrego

a zwłaszcza v potomków, herbu prawdziwego

są y cechy co nimi znaczono niecnote

co dziś sobie potomstwo liczy za sromotę

lecz poczciwie żywiącym jak mnimam nie wadzi

cudza wina żadnego nigdy nieszkaradzi

teopompus generosos iudicados dicebat,non qui a bonis

& pbis procreati sut, fed qui bonitate & pbitatem pfiternentur

a tak wielmozny królu, oglądaj te znaki

jako on agamemnon hetman greków, mężnych

abo sylla /scipio w rzymian potężnych

dyzrzysz tu roklesowi śmiałością rownego

a tak jako hannibal najdziesz dowcipnego

najdziesz y gospodarze /najdziesz y myśliwe:

najdziesz jako thebanskie /pany sprawiedliwe:

najdziesz y takie którzy równi kurcyusom

tu bóg wszystkie cnotliwe /mężne w kupę złożył

a ciebie nad tym wszystkiem przedniejszym położył

naprzykład cię z swejręki królom ziemskim podał

a chce byś im hetmanił i śmiałośći dodał

przez cię tu chce porządek w tym państwie uczynić

a przeklętą swą wolą już w tym wieku zmienić

tyś jest bicz z bożej ręki na pychę podany

a chce mieczem twym groić przeklęte pogany

niechciej wętpic masz tkie coc tego pomoga

których turcy w wołochy znają siłe sroga

bo im wielkość wojska ich nic nie sroga była

a jaki szwank w wołoszchech od nich słwny wzięła

nieważ sobie wielkośći tej zgraje przeklęty

boś ty król jest od boga /zwac ci mogę swięty

gdyżci na chrzest kozone dał zducha świętego

a z dawna cięnaznaczyłza króla polskiego

to sławne imie twoje jawnie pawidało

kiedy cię z wolej bożej stepanem nazwało

a ta z grecka od wieka bóg okrził kozona

bronże go tedy pilnie nie dawaj go szkodzić

a poganom z królestwa krześcian wywdzic

przywiodek tu na pamięć człowieka zacnego

rade/ktory nie ważył wojska ogromnego

epaminnundas thebanus ,conspecto magno exercitu ,qui

bono & prudente imperatore carebat:quanta

belua dixit ,absq capite

wiedz żenie masz głowy /botam nie masz boga

zadrzeć musi przed tobą zła pogańska noga

zleknie sie mężnej siły itwej dobry sprawy

a o tej wszystkim dał znać /on król y mąż prawy

dux bonus atqidem validus pugnator in armis alexandri

dictum recitat plut. in vita eiusdem

a gdyź cie bog z młodości w tym osobnie czwiczył

ono męstwo najdują w tobie hektorowo

po wszystkich stronach swiata masz takowe słowo

ty tylko chciej a rokasz /masz ludzie po temu

ten zły przeklęty narod niestraszny żadnemu

dajże o królu zacny dobroci swej miarę

a już wiedz jaką masz dać złym poganom wiareę

oto cię sam bóg ostrzegł szkoda twych poddanych

za twego panowania już pomordowanych

za krem dziadek niewinnych sam ich gromić będzie

któremi psy karmili po swych flatach wszędzie

niech cię ruszy płacz matek a z twej powinności

powści sie niewinnych dusz y swej zelżywości

wejźrzysz też zacny królu w sprawy przodków twoich

którem ja krótko wspominał tych to wierszach moich

nasladujże clotliwych a bądz królem prawym

jakoć agezylaus król naukę podał

a chce by przełożony każdy ją zachował

erga rebellantes audacia ,ergafubiectos beneuolentia vti,

imperatoris officiu este dicebat.plut. in greco:apo

obacze też y miast swych wpominki zacne

od onych rzadnych królów za ich sprawy znaczne:

jakowymi je skarby za to opatrzyli

a statecznośćy wiare czym im nagrodzili

tho ujżrzawszy o panie zostaw też po sobie

coby tu nieśmiertelna sławę niosło tobie

z kądby błogosławienstwo odniosł nieskończone

apo swej pracy osiadł gmachy święte one

waszej królewskiej jasności wierny

poddany

bartosz paprocki

do łaskawego czytelnika krótka przedmowa

enipodes widział raz młodzienca jednego

mówił wspomonając te słowado niego

widząc iż ksiąg grumade przed sobą położył

z sukiem mówił do niego /młodościego trwożył

non ciftae fed pectori, jakoby znać dając

nauczonym takiego nie opowiadając

który by miał wiele ksiąg/ae te prawdziwie

w którychnawmyśle wszystka mądrość żywie

toż sokrates z inszymi nam rozkazywali

mówiąc /bymy w pamięci to zawsze pisali

co podali na księgach /a z tąd sie zacnymi

także jako y oni ojczyznie stawiemy

ja widząc nie po temu terazniejsze lata

gdyż sie insza zabawa już chwyciła świata

iż nie w czytaniu ludzie ksiąg dziś swój wiek bawia

ale w sprawach nikczenmnych wszytek żywot trawia

krociuchno dla przysłości strzegać obydzenia

nichcąc citeż swym wierszem czynic przedłużenia

abyś był tym chętliwszy aż pilnością czytał

oto kiedy go pytał jeden na rozmowie

zostawił mu naukę wtym krociuchnym słowie

nobilitas quid effet sciscitanti : animae , respodit ,& corporis

bona temperies .sto :ser .84

aleć trudno jak mniemam na to sie sposobić

a to twoje slachectwo to sie sposobić

ato twje slachectwo tą naukę zdobyć

a sam tak musisz mówic przyznaćsie do tego

iżeć trudno odstępić zwyczaju czystego

naktorymeś rozkosznie młodość swą wychował

jakoś na świat narodzon nędzy nie hołdował

wołaja na cie z dawna przyjacielsko dosyć

ludzie mądrzy /z ich prośby nie chciej sie wnosić

jakodyonizyus on wielki soffista

sam poznasz iż nauka jego we wszem ista

familiaribus dicere confueuit : mel fumo digito non caua

manu gustandum effe .sentiens voluptates quam

parciffime admittendas

lecz my auidissime na to naważamy

quae breui auferenda od nas jawnie znamy

a onoby odmienić dobrze dumy hardy

a nie schodzić nam z świata takowymi smardy

a tako niedbałymi o sprawy poczciwe

które gdymy pomrzemy niech zostana żywe

ale tylko niestetysz do konia hardego

podobne myśli nasze do wołuprostego

kthore tylko z wrody a zpiękności chwała

na takaż zawsze chwałę oczy nasze gala

czytaj gdy z filosoffy młodzieniec mądrymy

rozmawiał : co za ludzie nazywa zacnymi

owiedział dyogenes : to są nazacniejszy

co na świecie wzgardzają żywot roskoszniejszy

stroje zbytne pstrociny wymyslne potrawy

w prożnej chwale w bogactwach co nichcą zabawy

coż tu myślisz nieboże komu sie chcesz milić

a do jakiej zacności chec swoje przychylic

jeśliż w równey z zwięrzęty tu zostać doczesznie

czy być ludziem podobny / a być sławnywiecznie

antagenes on baczny / jak cie żąda o to

który sławe droższa być powieda niż złoto

mały przykład przeczytajtak zacnej nauki

a chwyć sie z wielkąchęcią tej wczćiwej sztuki

ita viuendum hominibus esse dixit :vt viui laudabiles fint

mortui autem beati iudicentur .anto :melissa par 1

ferm :51

ale nie taką chwałę on tu bracie chwali

na jaką tą wspaniała ossoba twa gali

nie chwali on sobola / ni złotej obroży

same cnotenie jedwab on szacuje drożej

a powieda / na twą myśl /słowy krociuchnymi/

co to hwalon być żądasz tu wsty ludzkiemi

cum me multi laudant tum me nulliusrecij esse iudico

cum pauci,bonum & egremium virum me esse puto

maximus ferm :43

a tak y ty moj bracie /niedbaj na te słowa

jeśli złe /jeśli dobre mowi glupia głowa:

bo kiedy cię złychwali /już sie lękaj tego

abyś jemu podobny nie był w sprawach jego

antystenes mąż zacny /gdy mu powiedziano:

powiedział człowiek zacny /jakby przelękniony

iż namniej nie był content z jego chwały onej

vereor ,inquit,ne quid imprudens fecerim mali: fentiens

a taibus neminem laudari , nifi ob infignia malefcta

laer : lib 6 cap :1

niedbajże gdy cię chwali człowiek podłejceny

wystrzegaj sie mój bracie towarzystwa ztymi

którzy sie po biesiadach nikczemnych tułaja

a ciebie miłościwym zacnym nazywają

towarzyskim y hojnym panięciem łaskawym

ty jeśli sie w tym kochasz jesteś błaznem prwym

ale kiedy cie chwali mąż wielkiej radości

kiedy go ociec chwalił /nie jak dziś /z moiłości

ale dlajego wielkich cnoth y spraw poczciwych

dał świadectwo z baczeniem z wst swoich prawdziwych

za comu syn dziękował y dosyć rostropnie

mówiąc kniemu te słowa z radością ochotnie

laetus sum laudari me abs te pater laudato viro : a malis

enim laudari , non laus fed dedecus esse putatur

cicero luceio

aty chwałe nigdy niedbaj takowego

któryby przed tym nie był xchwalon od mądrego:

jako króla fillpa /kiedy wychwalali

posłowie athenijenscy w czym przodek dawali

w gładkości w wczynności a co nawiętszego

by nawiętsza wypije aż do dna samego

jak prętko demosthenes zgromił one pany

mówiąc nie przysłusza to na slachetne stany

bo gładkość nie męszczynznie przystoj niewiastam

a facundya także także należy zoffistam

a to coście okrzycili w nim nazacniejszego

zową dobrzy nie króla łotra byc jawnego

słuchajże tu rozsadku człowieka mądrego

w tym co ty to nazywasz być najleszego

bo dziś wrodziwego godnym nazywają

dratnikowi hojność takż przysadzją

obrzercy temu gdy pytano człowieka zacnego

democritus :pecudumnobilitas,in bono vaidoc corporis

habitu fita eft : hominum autem in bonitate morum

stob : ferm :84

na wrodę wczłowiecze niemasz nic milszego

wszatoż nad nie jusz mi wierz niemasz nic krotszego

ta prętko jako woda od ciebie wpłynie

alic twoja nadzieja twekochanie zginie

zbytni także hojności comasz za pożytek

bog każdego pokarać chce jawnie za zbytek

bo wtakowej hojności w jakiej ci widają

nie hojnym marnotrawca tego nazywają

non vias vt edas ,fededas vt viure pofsis

socratis dictum

pijanic też mój bracie patrzaj zacnych dotes

iż sa /neque corporis nec mentis compotes

vinum immodicepotatum adimit homini recrumiudicium athen :lib 9

to mówi anarcharsis słuchajże drugiego

soffokleta gdy przed nim chwalono jednego

poéta który pijał pisał wierszów wiele

rzekł na onę ich chwałę takie słowa śmiele

etfi bene scribit ,ignorat tamen quid scribat

stob:ferm 16

otoż słuchaj dekretu o tych twych roskoszach

ze bywały w mądrych na dziwnych rokoszach

a coby je chwalić miał nie nalazł sie taki

brzydzili sie takimi zacnymi przyfinaki

a ty będącczłowiekiem teraz krześciańskim

zgodz sie taką stałością z tym mędrcem pogańskim

którą dał młodziencowi kiedy z nim rokował

chcąc aby tę radę swą na ten wiek dochował

cum quidam adolescent dixiset ,magnum esse fi quis quae

concupiscat affequeretur : respndit multomagis est

eorum, quę non decent concupiscere

max : ferm :3

nie miejże otym pieczej tej co sie niegodzi

bo tak wiedziż zacności twejto barzo szkodźi

niechaj na to twoja mysśl będzie nasadzona

ta wspaniała serce twe niech osiędzie duma

wzgardzi pijaństwo przeklęte niepotrzebne boje

porzuć y te wymyślne nie potrzebne stroje :

wzgardź y hojność bezmierna /a miej sie do tego

co ci naszy mistrzowie zową być lepszego

jako on antystenes innych także wiele

powiedając y wożąc każdego w tym śmiele

virtutem essearmaturam, quae detrahi non potest : enfis

enim & clypeus excutiuntur , sapiens autem ac virtute

praeditus nunquam , eaq vinci non potest

laer . lib 6 ca 1

prawda iż seam ze wstydem dziś wzywasztego

gdy czytasz o twym przodku co nie foremnego

toż rozumiej napotym o tych co po tobie

będą czytaćsprawytwe nieku inyslene sobie

masztu to naukę /jak masz przyjazd do sławy

będzieszli podług niej żył będziesz człowiek prawy

co mówił ten filosoff na on czas z drugimi

którzychcieli by wiecznie tu byli sławnymi

epitectus interrogatus ,quo pacto quis honestam famam

affequi potest :respondit,si vis bene audire , difcito

bene loqui : cum bene loqui didiceris , recre

facere conato: & hoc modo bonam

famam aquires

otoźiuź masz stateczną y pewną naukę ,

do sławy niemiertelnej nie omylna sztukę

chociaż będziesz rodzaju ze wszech nagrubszego

cnota ta cię wczyni każdemu townego

najdźieszteż tu przodki swe kędy sie rodzili

a wżdy dlacnoty welkim stanom rowni byli :

atak ty nasladuj tych ktorzy w swej zacnośći

zywot wiedli slachetny w wielkiej pobożności

tedy sie nie omylnie z ich żywotów sprawisz

jako swojej zacności y herbu poprawisz

obaczysz tu przygane wielką nie jednemu

awszakze ta nie wadzi dobrze żywiącemu

nie wstydaj sie iż przodka twego szewcem zwano

któremu ten twój klejnot najpierwej nadano

ale sie chlub bespiecenie iż przodki twe cnota

wynioższy pozbawiła nedznego żywota :

ciebie na wszem zrównała s stany wiemożnymi

nie bogactwy sprawami twymi poczciwymi

a tobie ktoryś sie to wielmożnie urodził

stysz jakoć człowiek zacny w tym chlube zagrodził

socrates frequenter dicere folebat:neque frumentum

optimum iudicamus ,quod in pulcherrimo agro natum est ,fed

quod comode nutrit : neque virum bonum , aut amicum

beneuolum,qui genere clarus est,fed qui

moribus egregijs fuerit stob :fer:84

a tak już tu chciej wiedziesz mój bracie jedyny

nie zacnością kształwnych domów my zacnymi

maysie tu ozywać gdyż to nieważy nic

chociażby sie też y śród raju miał urodzić

jak mówił issikrates hermodiusowi

z bogactw tylko zrodziców zacnemu mężowi

gdy mu oto przymawiał iż sie podło rodził

jako mu prętko mowe przestroną zagrodżił

meum,inquit,iphicrates genus a me originem

habet,tuum vero in te desijt

plut : ingraeco apoph: haec est enim nobilits vera ,quae

non maiorum nostrorum ,fed anostrisvirtutibus,pficiscitur

pulcherrimum enim genus nobilitatis est,quam

fibi quifq fuis proprijs virtutibus concilat,

necfefellit

ojca także onego wspaniałej wymowy

gdy go drudzy drudzy gromili wszetecznymi słowy

iż od podłych rodzicówimie jego było

które sie tu po światu głosno rozszeżyło

jaka piękna wymowa z tak szlachetnej głowej

która podał prostakom krociuchnymi słowy:

satiusest ,inquit,meis geflis florere ,quam maiorum opinione

vti , & ita viuere, vt sim posteris meis nobilitatis

initium, & virtutis exemplum ,cicero in

oratione contra salustium

a tak już tu chciej wiedziesz mój bracie jedyny

nie zacnością kształwnych domów my zacnymi

maysie tu ozywać gdyż to nieważy nic

chociażby sie też y śród raju miał urodzić

jak mówił issikrates hermodiusowi

z bogactw tylko zrodziców zacnemu mężowi

gdy mu oto przymawiał iż sie podło rodził

jako mu prętko mowe przestroną zagrodżił

meum,inquit,iphicrates genus a me originem

habet,tuum vero in te desijt

plut : ingraeco apoph: haec est enim nobilits vera ,quae

non maiorum nostrorum ,fed anostrisvirtutibus,pficiscitur

pulcherrimum enim genus nobilitatis est,quam

fibi quifq fuis proprijs virtutibus concilat,

necfefellit

ojca także onego wspaniałej wymowy

gdy go drudzy drudzy gromili wszetecznymi słowy

iż od podłych rodzicówimie jego było

które sie tu po światu głosno rozszeżyło

jaka piękna wymowa z tak szlachetnej głowej

która podał prostakom krociuchnymi słowy:

satiusest ,inquit,meis geflis florere ,quam maiorum opinione

vti , & ita viuere, vt sim posteris meis nobilitatis

initium, & virtutis exemplum ,cicero in

oratione contra salustium

toż sokrates powiedział gdy mu wymamiano

iż sm tylko zacny był ojca nędznym zwano

ob id ipsum,debui magis laudari, &in admiratione esse,

quod a me genus praeclarum initium coepit

anton : in melif par :2 fer 79

ale ci własną cnotą sławy dostawali

nie tak jako dziś u nas złotem kupowali:

da wnet tysiąc da y dwabyle mu ski dano

a ktemu miłościwym panem nazywano

a tu filozoff zacny nam naukę dawa

a z tąd sławę y zacność każdemu przyznawa

cicero sibi proprie & solum honorem aestimari dicebat

quem quis neque maiorum comendatione neque palterius calamitatem affecutus fit

cicero in philipicis

jesliż cię sama cnota zacnym nieuczyni

u sławy slachetności dobrej nie przyczyni

nie pomożec ten klejnot na twj ręce złoty

kiedy we wnątrz nie najdzie y za szeląg cnoty

nałoć y potych liściech co je chowasz w strzyni

na szlachectwo zrównać chcesz w cnocie zasiadłymi

a owo tu bliżniego oszukać chęć w tobie

czego ty za niecnotę nie doczytasz sobie:

nie dla tegoć łancucha nie dla ych klejnotów

ani dla spraw slachetnych wiedz iż jest nazwany

a nie dla tej jedwabnej ale ci własną cnotą sławy dostawali

nie tak jako dziś u nas złotem kupowali:

da wnet tysiąc da y dwabyle mu ski dano

a ktemu miłościwym panem nazywano

a tu filozoff zacny nam naukę dawa

a z tąd sławę y zacność każdemu przyznawa

cicero sibi proprie & solum honorem aestimari dicebat

quem quis neque maiorum comendatione neque palterius calamitatem affecutus fit

cicero in philipicis

jesliż cię sama cnota zacnym nieuczyni

u sławy slachetności dobrej nie przyczyni

nie pomożec ten klejnot na twj ręce złoty

kiedy we wnątrz nie najdzie y za szeląg cnoty

nałoć y potych liściech co je chowasz w strzyni

na szlachectwo zrównać chcesz w cnocie zasiadłymi

a owo tu bliżniego oszukać chęć w tobie

czego ty za niecnotę nie doczytasz sobie:

nie dla tegoć łancucha nie dla ych klejnotów

ani dla spraw slachetnych wiedz iż jest nazwany

a nie dla tej jedwabnej

suknie szachowanej

oto masz y naukę cesarza zacnego

jakiej byławażności pstra szata w niego

vestitus infignis ac molis,vexilum, superbiaenidsq luxuriae est ,

av gusti caefaris vulgatssimu dictum

jesliże o tym myślisz chcesz być wiecznie sławny

czytaj sobie ten dekret sokratesów dawny

poznasz że będą lepsze na szlachetswolisty

gdy weźmies taki umyśł być na sercu czy stysocrates hancviam ad gloriam proximam & quali com

pendiariam, dicebat: si quisque id ageret ,vt qualis

haberi velet , talis esset cicero

libro 2 officiorum

a kiedy tak żyć będziesz two zacnesprawy

rośławią zacność twoję będziesz ślachcic prawy

przyjdziesz ku wielkiej sławie ku wielkiejzacności

a wszech ludzi na świecie nabędziesz miłości

andreas voluczkis.r.m. poeta

laureatus ,in hoc

virtutis theatrum

qui fit sole rubens nitidaq in fronte ferenus

iste decor vel quae forma venuftarogas

quae facies cuis laeto flagrantia vifu

ceu clara phoebi ,lumina luce micant

miraris forfan cui marte instructa superbo

dent tot victrices agmina faeua manus

nostin virtutem fic fascibus imperat ill a

sic gerit indomita septra ,decoramanu

auratoq fedens folio radnśq corufco

sic donat meritis praemia larga viris

virtutem spectas fed quae nam pignora verae

quaeris adhuc credo ,nobilitatis habet

hic genus aligerum ,rapidas hic cerne volucres

et cumfoluiagis ,aspera faxa ,ferissrant bellatrices aquilae feuiqleones

sed qui vltro rabiemdeposuere fuam

explicat hic picatas ales iunonia pennas

et canit arguta voce canorus olor

vnguibs armatum virgo hic conscendit in vrsum

cum'q auido ,mitis stas fimul agne,lupo

quid plura haecnostrae clariscimastemmata gentis

hic verus verae nobilitats honos

nc dubita fuerat praestans ,& rebus agendis

velox ,magnanimi pectoris ingenium

cui data funt signa haec titulis ornata superbis

quae libertatis nunc peperere cecus

simon simonius leopolie

lectoris

haec primordia ,stemmatum polonae

gentis,tempus edax,diesq longa

nullius memores coegerat iam

lethaei ,latitae ad,amnis,vndas

fortascisq perenniterbibiscent

longaobliuia : ni papr ociana

extracta ,e tenebris,manu fuissent

cuius, fi excuipies ,amice lector

non ingrato animo leum hanc opellam

est certe meliora post daturus

sin vero rigidae nimis fuero

frontis iudicio,voleslibrare

illius studia haec profecta amore

ex fummo in patriam: bonoq mufas

communi,fatis &super sauentes

feres e digitis tribus mariscam

0000041363-000025,image002,image002,image002

temuco te księgi czytać będzie /aby on wiedział

dla czego są sprawione

ani zacni rzymanie /na to więc godzili

aby ludzie cnot dobrych wiecznie sławni byli

słupy na wiecznąpamięć nad groby stawiali

by sie drudzy chętliwie do dobrych spraw brali

tak ja też tu słupy te kładę przedtwe oczy

Źybyś nie dał swej woli nad sobą tejmocy

aby sprawy przodkówtwych w tobe zatłumiała

owszym patrząc na zącne k zacniejszym chęć dała

a kiedy też obaczysz iżprzodek w czym błądził

tym sie brzydź a staraj sie by dobrze rządził

do tegoż

ale mając z tho rozumu abym co mądrego

napisał tu w te księgi z dowcipu swojego

bo niestało nauki na pisma głębokie

abyśc świata wszystkiego kraje tak szerokie

trudno mnieprostakowi czytelniku miły

w głowie ani w kalecie niemąm nato siły

a czegom nie jest świadom tym sie nie chece bawić

to o czym wiem dowodniejako ojczyc prawy

spisałemci rycerstwa tu polskiego sprawy

które kiedy obaczyć przyznasz mi prawdziwie

iż to jest własne gniazdo tędy cnota żywie

page ou bien mal scannée, ou effacée au cours de l'histoire

masz tu naprzód jako sie tho

zacne królestwo polskie zaczęło

kto rozszerzył na dłuż yna szerz granice jego

według dawnych

historyków opisania .roku po narodzeniu

na świat syna bożego

550

roku opisanego kroniki znać dają

dwóch mężów serc wspaniałych krótko wspominiają

lecha z czechem narodu był słowienskiego

ci wyszli z ilirje od wojska wielkiego

z poczty swymi na zachód tam sie położyli

orzek albis/wesery miasto założyli

założyli y zamek /dziś to bremen zowa

który był w onym wieku niemieckich miast głowa

tamże zohymi wojski czas nie mały trwali

miasta /zamki niemieckie po swoie moc brali

czech na gorze dunaia którzy benną zwali

został potem tekraje bohemi nazwali

pośiądzaraz ratuszy, misno, luzacya

wszystkie zacna obfitą ziemię morawija

lech od początku wisły /y od rzeki odry

na pułnocy /na zachód słońca wziąłdział szczobry

gdzie dziś polska y slasko /prusy/y MARGRABSTWO

jako PRAWY PAN DZIEDZIC rozszerżał t państwo

pomorany melburga także alsacya

sląska ziemia /kaszubska theż y kurlandya

inszych kśięstw y ziem wiele wziął rycerskim boiem

a trzymał to czas długi za wielkiem pokojem

a niemając sąsiada od miejca onego

sam panowal do morza aż do sarmackiego

począ tek orła klejnotu sławnego królestwa polskiego

założenie najpierwszego miasta y zamku gniezna

iż spokoiwszy przez miecz lech swoje dzierżawy

jeździł pomiejscach pustych jako dziedzic prawy

opatrując przedniejszym miejsca godne

miastom /zamkom główniejszym osady podobne

obrat między jeziory /gdzie gniezno założył

do wielkości orlich gniazd /to mu imie włożył

zaraz kazał chorągwie orły pomalować

apo bronach v zamku kazał gorysomwać

wnet ciołka zepsowano czym sie pieczętował

orła za herb potomkom newieczny czas schował

wisymirus syn lecha ksiąźęcia y monarchy polskiego

lech nam najmniej niewydał

męstwem przodka swego

światkiem dunski kroikarz jestfortuny jego

gdy z nim ich król sywardus był

niemałej trwodze

kiedy bitwe stoczyli na głębokiej

wodzie

wiele duńczykówpobił y w morzu potopił

ten okrętw którem król byłsam wisimier wchpił

ale mu sie sywardus mknął prędko w łodzi

widząc iż mudo do szyje śmiele z mieczem godzi

o inszych potomkach lechowych

to szlachetne potomstwo męża tak sławnego

godnoby wspominania dla dobrych spraw jego

aleiż kronikarze tego zaniedbali

mam imion /także y spraw ich nie opisali

wszakoź insze narody o nich wielkiej cnocie

półtora sta w pokoju lat rozkazowali

a od królów /od księżętach postronnych dań brali

po zesź

ciu potomsta lechowego /dwanaście

wojewód byli sprawcai tegosławnego królestwa

krok męż zacny /piszę go z rodu chechowego

mężny/thakże porzędny był czasu onego

a iż rycerstwo polskie the w nim godność znali

aby panem ich zostało to go ządali

wdzdięcznie to od nich wziększy radził pilnie o tym

jak by sam był w pokoju ypotmstwo potym

kęł osadzał pustynie miasthzamków

przymniażał

granicznikom sie srogim ymężnym pokazał

czechy wespół zpolaki miał w swojej dzierżawiej

rzą

dził wszystki rostropnie y dosyć łaskawie

zalożył miasto zacne od iminia swego

kraków y tam stolica była własna jego

smoka który tak w ludziech w bydle czynił szkody

otruł a thym wytrącił niemał roschody

umarł sam potomkami zostawiłdwa syny

grakusa y lecha /wande trzecią dziewkę z nimi

z żłościąwszystkich schowan /na górze lasotnie

grakusa chcieli panem zaraz mieć ochotnie

czego zajźrząc brach młodzy /włowy znim zajechał

zabił go sam nazamek przeciuchno przyjecał

gdysietego rycerstwo pewnie dowiedzieli

wygnali a w ziemi swej cierpiec go niechcieli

wanda dziewka królowa po bracie potomkiem zstała

która dla cnoty y pokory rycerstwo polskie sobie za pana wzięli

roku 730

wanda która potomkiem po bracia została

przy urodzie osobnej cnote wielką miała

od wszystkich jednostajnie za pana obrana

a ktemu taka wolnośx= była kjej przydana

aby wzięła za męża kogoby zechciała

a tego panem polsszcze iżeby podała

panna iż bogom przedtym czystość poślubiła

sama panstwo ojczyste rostropnie rządziła

stali do niej książęta o to jej żądając

a potym sie y przez moc tego domagając

ona strzegać czystości w tym stateczna była

kytogara y z wojskiem dwa krocz poraziła

sama sie potajmnie w wiśle utopiła

by jej przez moc nie wszystko co bogom slubiła

potym ciała dobywszy z rzeki tak głębokiej

usypawszy na polu pagórek wysoki

obyczajem pogańskim ciało spalono

uczciwość jak najej stan słusza uczyniono

po świerci wandy dwanaściewojewód rządzili

po wtore to sł

awnekrólestwo / co tako y pierwej było

z wielką szkodąjego roku 31

po śmierci zacnej wandy szczedwszy sie w gromadę

by rychło pana mieli uczynili radę

zacne polskie rycerstwo /gdy si nie sgdzili

najednego /dwanaście sprawc w nim uczynili

ale im to pociechy źadnej nie przyniosło

ubowiem wielkość panówwielki kłopot wniosło

co mieli inszym bronić tosobie czynili

dawszy pokój sąsiadom sami sieburzyli

leszko pierwszy /po którem znając rycerstwowielką godność

gdy fortelem nieprzyjacióy w lysej góry poraził

iż miał w sobie mźstwo /dowcip wielki jednostajnie

sie zwóliwszy za pana obrali

roku 750

przemisław co goleszkiem najpierwszym wali

gdy męstwo jego wielkie polacy poznali

zarazem go pana wszyscy wzięli zgodnie

słyżyła muna wszystkim fortuna łagodnie

trzydieści lath panował potomka żadnego

umarłniezostawiwszy :mądra sprawa jego

sama tylko sostała w wiecznej pamięci

a wierze iż godlatej wźięli sobie świeci

po świeci leszka pierwszego/gdy niemogli zgodnie

panaobrać /postawili koronę na słupie /uczynili dekret /kto

by pierwej dosłupa przybieżał /a wziął korone /ten miał być

panem polszcze /czego leszek chytry fortelnie dokazał

ale rzeczy kaźde /które nie z boga

przystojnie nabyte /rychło giną

roku 780

gdy polacy bez panawtym to czasie byli

sejm na obranie tego w krakowie złożyli

iż sieniemogli wszyscy na jednego sgodzić

rozkazali korone na slup wielki włożyć

akto naprzó

d przybieżą

po one korone

temu sie wszyscy zaraz dać mieli w obrone

leszek on placprzystroił gwoździami ostrymi

sam ścieżkę bieżał na kres pewnę przed wszystkimi

a został zaraz panem podług ich wmowy

wszakosz państwa rychło zwył /y ostradał głowy

nazajutrz dwa młodzieńcy o zaktad biegali

na oczym miejscu kędy pana obierali

trafił jeden na gwoździe pokłów sobie nogi

stanął prawie w pułkręsu /usiadł poble drogi

mówiąc iż za wygranie ja tobie nie dawam

ale drodze zdradliwej tho samej przyznawam

od którejem na zdrowiu pokaran okrutnie

a dla tegom w pułkręsu tu usiadł tak smutnie

potym sie oto swarzac przyszli bo orzębu

gdzie zarazem y zdrady doznano /y błędu

zaraz pana zrzucili świeżo obranego

a obrali człowieka cnociepoddanego

obyczaje królewskie wneth sie w nim wziąziły

onej wielkiej pokory cnoty nieobięły

gdy na stolec królewski siadł /miał to na pieszy

iż mu na czas zwierzono tych poważnych rzeczy

patrzał na on swój ubior /w którem przedtym chadzał

u myśl swa z onę pierwsza pilnie zgadzał

nie przeglą

dał w bogich w onym zacnym stanie

pomnięc zdradna fortuna wszystko ręczo łamie

leszko trzeci syn leszka wtórego

dla dobrycspraw ojcowskich /na monarchija polską obran

roku 805

bóg mając na baczeniu ojca cnotliwego

posadził na toż miejsce y potomka jego

który cnoty ojcowskie dobroci niezmienił

bronicgranic tych tu państw namniej sie nie lenił

z węgry wiodąc sęsiectwo dobre /niemce gromił

a tyni łaskę u karla wielkiego brońił

obrócił sie nan mocą z niemałymi wokski

zabit u rzeki odryten zacny wodz polski

wszakoż potomstwo jego /tu czas długi żyło

synów liczba dwadzieścia jeden spetna było

popiel syn leszka trzeciego /po ojcu polszcze

panował roku 815

ten daleko ojcowskich spraw sie był odstrzelił

a snadź mu ich bóg z goła nammniej nie udzielił

korkoszk nasladował /które bardzo szkodzą

bogu /ludziem /w ohyde takiego przywodza

stolec przeniosłdo gniezna z krakowa księżęcy

dla gor/chrstow/przejażdzkę tam sobie mierzęcy

zbudowawszy kruszwice tam swój żywottrawił

umarł a nic zacnego na świecie nie sprawił

popiel wtóry/po ojcu zgodneie odwszystkiego rycerstwa obran

z wolą księżąt niemieckich

stryjów jego roku 830

za wola wszystkich książąth /panów był obrany

a rycerstwa wszystkiego na pań stwo podany

ale iż młodośćiego wroskoszgo wprawiła

także w wielkie niedbalstwo /wszem go omierziła

obawiając sie tego by państwa nie stracił

z namowystej żony swej z niecnotę sie zbracił

potruł stryje którzy goz tych błędów karali

by mu państwa wydarwszy inszemu niedali

ale bog który nierad/tak słych rzeczy widzi

a wszetecznością ludzką bezmiernie sie brzydźisz

pomścieł sie krwie niewinnej /ojca takżesyny

skarmił wielkością myszy /zła królowa z nimi

do czytelnika

pan bóg z wieka zwykł czynić /rad cnote pomnaża

a obłudne przewotne /z miejsc poważnych zraża

jak tu o tym masz znacene y prawdziwe sprawy

był zawsze srogchytrzelkom /dobrym był łaskawy

niechciał abyniecnota gore w polszcze miała

raczę pomstę odniego /y dość srogę bała

wszakoż to nasnie ruszy /by cudna przygoda

wściągaliśmy wych myśli /aż z swę własną szkodę

piast kruszwicki /na monarchija polską obran

człowiek acz narodu prostego / ale był cnot i spraw prawic

swiętych /który czas długi rządził ono państwo

y po nim potomstwojego

roku 842

po tak mizernym ześciu popiela wtorego

ono zacne rycrstwonarodu polskiego

ziechalisie w gromadę chcąc inego obrać

do kruszwicy a jemu w obrone siepoddać

zgoda zrazu na zacn księżęta niedoszła

w dom człowieka prostego wszyskich mysli wniosła

ukazał

bóg dostatekwielki wielki w domu jego

w chlebie /w mięsie /y w trunku od sprzętu wszelkiego

tegopiast wszystkim hojnie wmaluczki chałupie

dawał z wielką ochotą onej wielkiej kupie

tak takobsitąspiżarnię wszyscy obaczywszy

wzięli zaraz za panaszgodnie sie zwolwszy

semowit piastow syn/po ojcu na monarchija

polskaobran roku 895

piast wieku sto dwadziścia jusz /mądrość była znana

w rycerskich sprawach także był dobrze ćwiczony

dawali mu dań wielką wszyscy zkaźdej strony

królowie y książęta śmierć go zwojowała

a barzo w młodym wieku z świata go porwała

leszko czwarty syn semowitów /na monarchija polską

po ojcu bardzo młodo obran /którego sprawce

rządzili aż do prawego baczenia

roku 902

leszko czwarty nie wydał cnocie ojca swego

którego był obumarl tak niedorosłego

ale pomniąć nadobre przodkow jego sprawy

szczęścił na wszem młodości jego /bog łaskawy

posadził gona miejscu zacnych przodków jego

a był prawy wodz polski /na wszem baczny z niego

zostawiwszy potomka po sobie ne świecie

uarł takżejak ojciec /bardzo w młodem lecie

zemomisław syn leszka czwartego /po ojcu

na monarchją obran

roku 921

ale odmienił żwota y ten cnotliwego

nie wydał w dobrych sprawach ojca ślachetnego

widząc pan wnim postępki na swem prawie świete

omyślił w rychle zetrzecz /bałwan przeklęte

a obróczicć ten narod sobie na posługi/

szerzyć gi w tasceswojej /prez czasbardzo długi

syn slepo urodzon ziawił te nowiny

już pan chciał mieć polskę rychło /w sprawe innej

mieszko syn zemomisławów /które sie slepo urodził

na monarchija polskę oran

roku 962

dąbrowka żna

jego dziewka księżęcia czeskiego

bolesław yn którego potym rus nazwalichrobry

przez tego bog ukaał do zbawienia droge

dla czego krolem swiętym mianować go mogę

chcąc dostać dobrejzony /wnet przyjął

przy nim wszystko rycerstwo : a bałwan przeklęty

nie panował im więcej już w świętym kościele

słowo pańskie kwitnęło :bronli go śmiele

a tak sie gochwycieli sercy prawdziwymi

ze o nie wszyscy pomrzeć byli gotowymi

potym wiel kościołów w polszcze nabudował

miasta /wsi/y dochody wielkie im fundował

zostawił temu państwu potomka mężnego

jego srawy będą trwać /do czasu wiecznego

to sie poczynają historye herbów sławnego rycerstwa polskiego

y niktórych dawność y wście do polski /różnych państw: pod kthóremi

zaraz najdziesz domy

co przeniejsze którzy ich używają

a naprzód topor

klejnot dawny polski który dla jegodawności

nazywają strrza ten ma być białyw

czerwnym polu

stemmata permulti referant mauortia quamuis

maxima mairum terra plona tenes

m,c

tym prze jego dawność są powieści róźne

acz ku prawdze podobne /ja mniemam iż próżne

bacząc możność y zacność przogsków herbu tego

którzy scie narodu są a nie podłego

co z rozumisz znapisów z tych tytułów wielkich

mężni mądrzyna służbach tejkorony wszelkich

bywali toporowie z dwna przedniejszymi

wszak ydziś mają przodek w polszcze pred innymi

a tu masz historyą o początku tego klejnotu krótc opisana

jadąc w łowy lech czwarty zabądził z przygody

trafił potym do ml)yna nie na pewe gody

niesłuchał gospodarza gdy sieść zasrot kazał

za co u sie y srogim y przytrzym pokazał

traciwszy go saszyjię rzekł słuchaj starszego

tego potym nauczysz u siebie drugiego

siadł on zacny monarcha a iż dał przyczynę

począł żartemomawiać one swoje wne

młynarz pana nie znając dość hojnie częstował

nazajutrz odprowadził ktemu udarował

prosił teź cześć leszek mnynarza onego

myślił jak by mu oddać one srogość jego