5.
Haplogrupa  R1a i jej podgrupy R1a1a i R1a1a7.
Jak, gdzie i kiedy wydzieliły sie haplogrupy Słowian
i ich najbliższych krewnych: Bałtów i indo-irańskich Ariów?

         Z genezą Słowian jako etnosu (gr. "etnos" - plemię, ród) sprawa jest niejasna, podobnie jak z innymi starożytnymi ludami. Na podstawie opisów, jakie zostawili nam starożytni pisarze, ale dopiero począwszy od Herodota (V w. przed Chr.), Słowianie odznaczali się trzema głównymi cechami: "Po pierwsze: lokalizacja gdzieś w dorzeczu Dniepru, Dniestru, po Karpaty lub ewentualnie ujście Dunaju. Po drugie: usytuowanie na terenach o dobrze rozwiniętej sieci wód śródlądowych, gęstych lasach, bagnach, na obszarach wybitnie nizinnych. Po trzecie: muszą być w sensowny sposób związane z młodszymi kulturami archeologicznymi z okresu wczesnego średniowiecza, dla których stanowiły podstawę uformowania sie i dalszego rozwoju" (A. Błażejewski). Na tej podstawie Słowianom można by przypisać archeologiczne kultury wysocką  i wołyńską nad górnym Bugiem i Dniestrem (może to dzieła Herodotowych Neurów i Budynów z około V w. przed Chr.), a już na pewno zarubiniecką i czerniachowską (od III w. przed Chr.) oraz  kijowską (od III w. po Chr.), na Ukrainie
(Niestety, złą przysługę prawdzie naukowej wyrządzili ostatnio skrajni allochtoniści, zwani kossinowcami-dnieprowcami, którzy - na podstawie zacieśnionej definicji archeologicznej kultury słowiańskiej - początek Słowian  na ziemiach datują jedynie na VI w., ich praojczyznę lokują jedynie nad środkowym i górnym Dnieprem, a ich genezę ustalają tam na czas niewiele wcześniejszy. Za nimi poszli niektórzy polscy genetycy z kręgu medycyny sądowej, np. K. Rębała i zesp. 2007, którzy badając pochodzenie dzisiejszych Polaków, nie rozróżniają ich chromosomowych haplogrup SNP, a biorąc pod uwagę tylko haplotypy STR, nieraz bardzo podobne mimo odległych pochodzeniem haplogrup SNP, oceniają ich podobieństwo czy różnorodność względem haplotypów innych populacji i na tej podstawie orzekają o dacie ich  genezy w... V czy VI w. i miejscu ich oddzielenia się od innych ludów - nad Dnieprem! Podobna metoda, oparta na mieszaniu haplotypów rozmaitych haplogrup i korzystaniu także z materiału autosomalnego, zawiodła  już wcześniej R. Płoskiego i zesp. 2002 do stwierdzenia, wbrew naukowej genetyce, o wielkiej odrębności Polaków od innych ludów słowiańskich; że pod "względem genetycznym jesteśmy prawie tak samo oddaleni od Moskwy, jak i od Berlina").

Rzecz w tym jednak, że rzetelna genetyczna genealogia Y-DNA i językoznawstwo historyczne nie pozwalają na takie, jak wyżej, czasowe, terytorialne i kulturowe zacieśnienie definicji Słowian starożytnych. Poucza o tym analiza czasu ich powstania oraz geograficznego rozprzestrzenienia się populacji Słowian, wyróżniającej się własnym językiem i  genową haplogrupą R1a1a (znana do niedawna jako R1a1). W listopadzie 2009 z tej haplogrupy wydzielono ważną podgrupę polską, R1a1a7.
         Otóż w populacji hg R1 (M173), oprócz wyżej omówionej "celtyckiej" M343 (haplogrupa R1b), dokonała się też mutacja M420, dająca początek haplogrupie R1a, następnie mutacja SRY1532.2, określana jako haplogrupaR1a1. Te haplogrupy nie zostawiły po sobie liczniejszych populacji. Natomiast po kolejnych mutacjach (M17 i M198) - powstała wielka eurazyjska, zwłaszcza indo-słowianska haplogrupa R1a1a, a wkrótce w jej części europejskiej doszło do mutacji M458, tworzącej ściśle środkowoeuropejską, zachodniosłowiańską, głównie polską, haplogrupę R1a1a7.

DRZEWO R, R1 i R1a - według ISOGG

R  M207/UTY2, P224, P227, P229, P232, P280, P285, S4, S8, S9, V45 •       R*   - po kilka procent w niektórych plemionach Północnego Pakistanu •       R1   M173/P241, M306/S1,P225, P231, P233, P234, P236, P238, P242, P245, P286, P294 •      •       R1*   - nieliczni w Turcji, Pn.-Wsch. Iranie, Pakistanie, Indiach i w rejonie Ałtaju. •      •       R1a   L62/M513, L63/M511, L145/M449,  L146/M420 •      •       •       R1a*   - nieliczni na Bliskim Wschodzie, Kaukazie, w Iranie i Arabii. •      •       •       R1a1   L120/M516, L122/M448, M459,  SRY1532.2/SRY10831.2 •      •       •      •       R1a1*   - nieliczni od Północnej i Pd.-Wsch. Europy do Indii. •      •       •      •       R1a1a   M17, M198, M417, M512, M514, M515, Page07 •      •       •      •       •       R1a1a*   - w Azji od około 20000 lat; w Europie od około 12000 lat.                                          Regiony w Azji, Północnej, Środkowej i Wschodniej Europie - do 75%.                                          w tym gałąź centralna eurazyjska (CEA) - od Szkocji przez Europę do Indii •      •       •      •       •       R1a1a1   M56  - pojedyncze próbki •      •       •      •       •       R1a1a2 M157 - gałąź stara europejska, od ok. 12000 lat •      •       •      •       •       R1a1a3   M64.2, M87, M204  - gałąź stara europejska, jak wyżej •      •       •      •       •       R1a1a4   P98  - jedna próbka •      •       •      •       •       R1a1a5 PK5 - jedna próbka w Pakistanie •      •       •      •       •       R1a1a6   M434  - nieliczni na Bliskim Wschodzie i w Pakistanie •      •       •      •       •       R1a1a7   M458   •      •       •      •       •      •       R1a1a7*  - gałąź N - środkowoeuropejska (nie-tylko-polska) •      •       •      •       •      •       R1a1a7a   M334   - jedna próbka z Estonii. •      •       •      •       •      •       R1a1a7b   L260  - gałąź P - polska  / zachodniosłowiańska

Drzewo genealogiczne mutacji i haplogrup R, R1 i R1a, R1a1, R1a1a i podgrup (zob. ISOGG) stan 26.04.2010 (obok symboli wypisane mutacje SNP w Y-DNA, określające haplogrupy) Uwaga. Nie wszystkie firmy, jak np. światowa FTDNA,  na bieżąco aktualizują drzewo i wprowadzają zmiany symboli. Stąd różnice i nieporozumienia.

         Według niektórych przypuszczeń powstanie mutacji M420, a zatem i haplogrupy R1a, dokonało się gdzieś na stepach europejskiej Rosji lub Ukrainy, na północ od Morza Kaspijskiego lub Czarnego, jako w refugium podczas ostatniego zlodowacenia. Tego refugium nauka jednak nie potwierdziła. Bardziej zasadne będzie wskazywać to miejsce w okolicach gór Ałtaju, gdzie wśród niektórych plemion (dziś językowo ałtajskich, tureckich i rosyjskich) występuje ojcowska haplogrupa R1-M173 do 20%, czyli w stosunkowo najwyższym zagęszczeniu.

         Inna istotna sprawa - to powstanie późniejszej mutacji M17, czyli wielkiej haplogrupy R1a1a, łączącej wielkie populacje Europy, Azji Środkowej i Indii, czyli w skrócie - haplogrupy eurazyjskiej.
         Według niedawnej pracy zespołu hinduskich badaczy (ostatnio S.Sharma i zesp., styczeń 2009) ojcowska dla R1a1a haplogrupa R1a1-SRY1532.2 miałaby się wyłonić w północnych Indiach na terenie Kaszmiru; albo w środkowych Indiach (w plemieniu Saharia) około 18.400 lat temu (licząc 25 lat na pokolenie). Tam wśród plemion Kashmiri Pandits zidentyfikowano 9 osób (4% spośród badanych) z tą haplogrupą, a w plemieniu Madhya Pradesh Saharia 13 osób (23% badanych). Według tych badań, na terenie Kaszmiru lub Indii miałaby powstać także następna mutacja, M17, dająca początek haplogrupie R1a1a. Dała ona zarazem początek - według tych autorów - hinduskim Indoeuropejczykom, głównej populacji Indii.   Obecnie do indoeuropejskiej populacji R1a1a w Indiach należy do 16% hinduskiego społeczeństwa. I co najciekawsze,  ta głównie populacji utworzyła najwyższą kastę hinduską, kapłańskich braminów albo przynajmniej nią liczebnie zawładnęła . Przeciętnie blisko połowa, a w głównej ich grupie - nawet 72% kapłanów-braminów wyróżnia się hg R1a1, podkreślają badacze hinduscy.  Daty jakoby sugerują, że  z hinduskiej populacji R1a1a miałaby wywodzić się późniejsze populacje Słowian i innych pokrewnych ludów. Autorzy zamieszczają daty tej haplogrupy na Bliskim Wschodzie i w Europie - 11.200 lat temu, a w Azji Centralnej - ok. 8600 lat temu.
         (Inne badania wskazują także na Iran jako  miejsce pochodzenia hg R1a1a (praca M. Requeiro i zesp. 2006; badania niedokładne!). Tam haplogrupę R1a1 (SRY1532.2) zidentyfikowano ogólnie w 3% badanych, a w północnym Iranie - nawet 15%).

           Jednak A. KLOSOW, częściowo wspierany badaniami innych genetyków, wskazuje "kolebkę" R1a1a ogólnie w południowej Syberii, w pobliżu Chin. Oto fakty:  

Alan Bittles et al. 2007
stwierdził istnienie dość znacznych zagęszczeń R1a1 (M17), czyli obecnie R1a1a, w dwóch północnych prowincjach Chin: Liaoning (północnowschodnie Chiny) i Gansu (północne Chiny), zwłaszcza w plemionach Bonan, Dongxiang, Hui (czyt. Huej) i Salar. W niektórych z nich częstotliwość R1a1a dochodzi do 32 %.  Etnolodzy wskazują na istniejące u większości z tych plemion przekonanie o ich obcym pochodzeniu, spoza Chin.
Anatole Klyosov 2009
w co dopiero opublikowanym Вестник Российской Академии ДНК-генеалогии (Wiadomości Rosyjskiej Akademii genealogii Y-DNA) Том 2, № 5 2009 август,  w artykule Древнейшие восточно-азиатские ветви гаплогруппы R1a, (Stare wschodnioazjatyckie gałęzi haplogrupy R1a) dokonał obliczeń i ustalił, że

R1a1a  wywodzi się z południowej Syberii; mutacja M17 powstała tam 20.000 lat temu

bowiem na taki czas wskazują  jej haplotypy STR, które Klosov w swojej pracy opublikuje.
         Doszedł do wniosku, że jedna część tej populacji z południowej Syberii wyemigrowała przez północnowschodnie i środkowe Chiny do południowych Indii i Pakistanu; w Indiach stanowi starą populację wśród drawidów,  ze wspólnymi przodkami z czasu 7000-12000 lat temu.
         Druga część, która pozostała "na miejscu" w Syberii, dała później  początek być może niektórym starym tamtejszym kulturom archeologicznym, jak np. taszbułatowskiej (8000-7000 lat) i Afanasjewo (rejon Ałtaju 4500-4000 lat temu).
         Trzecia zaś część wyemigrowała na zachód, docierając około 12.000 lat temu na Bałkany, by po kilku tysiącach lat około 5000-4000 rozejść się po Europie, w tym także do pontyjsko-kaspijskich stepów, oraz dalej na wschód, za Ural, tworząc kulturę Sintaszta i Andronowo, gdzie uformowała sie populacja Ariów, która w północnych Indiach dała początek młodszej, indoeuropejskiej części R1a1a (o czym niżej).
         Datowanie haplogrupy R1a1a na czas około 20.000 lat pociągnie za sobą wcześniejsze datowanie  powstania także mutacji M173, czyli haplogrupy R1, datowanej przez T. Karafet et al. 2008 na czas 18.500lat temu.
          Klosow jednak dodaje, że konieczne są dalsze ustalenia w temacie datowania i migracji hg. R1 i R1a1a oraz  jej rozprzestrzeniania się.
          Najnowsza publikacja o starych azjatyckich haplogrupach, w tym R1a1a, zob. Shou et al. 2010   Ocena artykułu w Rodstwo.ru

Ostatnią wielką populacją, wydzieloną z eurazyjskiej haplogrupy R1a1a, są Ariowie, którzy dali początek językowo indoeuropejskiej części społeczności Iranu i Indii (w Indiach 16%, czyli około 100 milionów). Jednak znacznej części tej populacji Klosow przypisuje bezpośrednie pochodzenie z południowej Syberii lub Chin.
        Mianowicie, prof. A. Klosow, przeprowadzając rewizję dotychczasowego datowania haplogrup europejskich i azjatyckich, w tym także R1a1a, zauważył, że dokonane przez historyków, językoznawców i archeologów datowanie inwazji półwyspu Indyjskiego przez Ariów z północy i zaistnienie tam indoeuropejskiego języka dopiero na połowę drugiego tysiąclecia p.n.e. jest zgodne tylko z poprawnym datowaniem i genealogią hinduskiego haplotypu R1a1a, wyraźnie identycznego z haplotypem wschodniosłowiańskim, lecz nieco młodszego.
         Bowiem spośród Prasłowian wschodnich, których wspólny przodek wywędrował 2750 lat p.n.e na ukraińsko-rosyjskie stepy, część populacji, którą datuje sie na 2300 lat p.n.e, migrowała dalej na wschód, na teren dzisiejszego północnego Kazachstanu i południowego Uralu, tworząc tam rozległą kulturę andronowską (z centrum nad Jeziorem Aralskim). Niewielka grupa z tej populacji zbudowała sobie około 1800 r. p.n.e m.in. miasto/zamek o nazwie Arkaim na południowym krańcu Uralu. Został on jednak porzucony po około 200 latach. Bowiem po jakiejś katastrofie, którą można kojarzyć z wybuchem (około 1628 lat p.n.e) wulkanu Santorini (zwanym też Thera) na Morzu Egejskim i który pochłonął cywilizacje minojską, a na szerokiej przestrzeni północnej półkuli na długi czas zakłócił pogodę (znaczne ciemności i obniżenie temperatury)  ludność Arkaim z R1a1a porzuciła gród i udała sie na południe, zaludniając Kirgizję i Tadżykistan (tam dziś wśród ludności - do kilkadziesiąt procent genetycznych ex-Słowian R1a1a!) oraz północne Indie, a chyba osobno - północny Iran (badania irańskie są dotąd niewystarczające).

           Co do hinduskiej populacji R1a1a trzeba wiedzieć i brać pod uwagę, że na podstawie tekstów hinduskiej świętej księgi Rygwedy i innych badań, zwłaszcza archeologii i językoznawstwa, światowa nauka dotąd uważa indoeuropejski lud Ariów, który dał początek kastom braminów hinduskich i hinduskim Indoeuropejczykom, raczej za najeźdźców z północy w połowie II tysiąclecia p.n.e., co potwierdza genealogia genetyczna. Dlatego Genetyka na portalu Eupedia podkreśla: "Kapłańska kasta braminów  składa się niemal wyłącznie z haplogrup R1a1, R2 i J2a (chociaż R1a1a stanowi dwie trzecie z linii), przybyłych w ramach indoaryjskiej migracji z zewnątrz w epoce brązu 3500 lat temu". Genealogia Y-DNA w badaniach A.K. zdaje się potwierdzać pochodzenie językowo indoeuropejskich Ariów od Słowian wschodnich, o czym niżej, w rozdziale o ekspansji Słowian.

[Inne mutacje w haplogrupie R1a1a-M17, oprócz R-M458,  zostały rozpoznane poza tradycyjnymi ziemiami słowiańskimi, zwłaszcza w Azji; stąd tam kolejne haplogrupy: R1a1a1-M56, R1a1a2-M15, R1a1a3-M64.2, R1a1a4-P98, R1a1a5-PK.5, R1a1a6-M434, a ostatnio - podgrupa polskiej: R1a1a7a. Te wszystkie są nieliczne, co najwyżej kilkuprocentowe lub tylko śladowe i bardzo młode. Spodziewane jest wykrycie nowej mutacji wśród obecnych R1a1a w Skandynawii razem z Kirgizją oraz kilku mutacji w R1a1a w Indiach].

        Kolejne badania A. KLOSOWA
21.11.2009 r. Journal of Gnetic Genealog 5/2 2009. opublikował właśnie ważną dwuczęściową pracę A. Klyosova na temat rozpoznania  interesujących nas haplotypów w haplogrupie R1a1a, datowania pierwszych wspólnych przodków i migracji. Odnotowuje też i krótko omawia rezultaty badań Underhilla et al. 2009.
DNA Genealogy, Mutation Rates..., cz. I
DNA Genealogy, Mutation Rates..., cz. II

W części 1. autor omawia swoje sposoby rozróżniania haplotypów i trzy metody obliczania czasu poszczególnych haplotypów od wspólnego przodka (TMRCA);.stosowane razem, sprawdzają się wzajemnie i dają znaczną dokładność i pewność.

W części 2. znajdują się praktyczne zastosowania tych metod do obliczania czasu głównych populacji haplogrupy R1a1a (M17) (bez szczegółowego zajmowania się dopiero co wykrytą podgrupą R1a1a7) oraz innymi wybranymi haplogrupami i populacjami

Oto haplogrupa R1a1a - wg. Anatole Klyosov 2009 datowana z miarą pewności 95% AZJA 20.000 lat - geneza w południowej Syberii lub w Chinach 11.850 lat - wspólny przodek indo-słowiański 7125 lat - Indie Pd, plemiona Andra Pradesh 7025 lat - Pakistan 4050 lat - Indie Pn.zach, plemiona indoeuropejskie - Ariowie 3200 lat - Indie Pd., plemiona Chenchu (z indoeuropejskich Ariów)  350 lat - Indie Pd., w plemieniu Chenchu, jeńcy islamscy z Europy 3750 lat - Półwysep Arabski EUROPA 11.650 lat - Bałkany  (Macedonia, Kosowo, Serbia, Bośnia), a początek ekspansji z rejonu Bałkanów - około 6000 lat temu. (K. Nordtvedt tę gałąź datuje jednak tylko na 5050 lat!) 4750 lat - Rosja i Ukraina (także Tadżykistan i Kirgistan) 4700 lat - Niemcy (4600 - groby R1a1a w Eulau) 4550 lat - Polska 4425 lat - Inne kraje środkowej i zachodniej Europy 4125 lat - Czechy i Słowacja 3825 lat - Norwegia 3375 lat - Szwecja R1a1a7 (M458) w Polsce może być, wg Klosowa, owocem ponownego zaludniania tego regionu ze wschodu po znacznym wyludnieniu związanym z inwazją populacji haplogrup R1b1b2 około 3200-2500

Inne wybrane haplogrupy: R1b, I1, I2, H1, C2, Q1 16.000 lat - Haplogrupa R1b (M343) - geneza tej haplogrupy 6775 lat - R1b - w niektórych populacjach rosyjskich 5475 lat - R-L23 - praojciec europejskich grup celtyckich 4375 lat - R-M269  - praojciec europejskich grup celtyckich                (iberyjskich, brytyjskich, italskich, alpejskich, germańskich) 4225 lat - R1b1b2 w Szwecji 4175 lat - R-U106 Celtowie germańscy 4150 lat - R1b1b2 Flamandowie 4125 lat - R-M152 Celtowie alpejsko-italscy 3950 lat - R-P312,  grupy celtyckie 3800 i 3350 - R1b1b2 w Irlandii, dwie linie 3625 lat - R-M167 w Iberii 3625 i 3500 - R-M153  Baskowie, dwie linie 3600 lat - R-L21 Celtowie alpejsko-brytyjscy 2400 lat - R1b1b2 w Brytanii 9600, 6250, 5700, 5000 -  I2, I2a2, I2b1, I2b2 Irlandia 3425 lat - I1 w Niemczech 3375 lat - I1 w krajach skandynawskich 3225 lat - I1 w krajach Europu Wschodniej 9000 lat - J1 na Bliskim Wschodzie 3975 lat - H1 Romowie/Cyganie w Indiach, w plemieniu Koraja 1125 lat - H1 Romowie/Cyganie w Chorwacji  550 lat - H1 Romowie/Cyganie w Bułgarii 2325 lat - C2 Maorysi, Polinezja. 16.000 lat - Q1a3a rdzenni Amerykanie, Indianie

Badania innych autorów
         Archeolodzy zaś, np. David Anthony (zob. Dyskusja n.12 i mapy), jako pośrednią praojczyznę Słowian przed ich europejską migracją wskazują teren starej kultury Boh-Dniestr,  oraz horyzont Jamna (kurhanowy), a z którymi trzeba jakoś połączyć także kulturę ceramiki sznurowej (Corded Ware). To wszystko na wielkim terenie od Karpat Wschodnich po Ural.

         Najnowsze badania, ogłoszone przez Underhilla (4.11.2009; zob. niżej, rozdz.6) jednak nie bardzo wskazują na ten wschodni teren, lecz na ziemie polskie. Potwierdza go Klosow i Rożanskij (7.12.2009; zob. niżej, rozdz.6)

         Zadziwiająca jest jednolitość, liczebność, a zarazem rozległość  na mapie  Eurazji ludności z haplogrupą  R1a1a-M17 i jej podgrupą R1a1a7-M458: od Uralu na wschodzie, po linię Łaby i wschodnich Alp na zachodzie; od Bałtyku, a nawet wybrzeży Norwegii i zachodniej Szkocji na północy, po Indie, Macedonię i Morze Czarne na południu! Największą częstotliwość tej haplogrupy w Europie, do ponad 60% ludności, stwierdza się w pasie między Bałtykiem a Morzem Czarnym, obejmującym całą Polskę i Ukrainę.

Haplogrupa R1a1a (M17) na mapie Eurazji Widoczne zagęszczenia w rejonie Polski, Ukrainy i Rosji, północnego Pakistanu i Indii oraz Azji Środkowej (Kirgizja). wg. Chiaroni et al. 2009

Ludność Europy w starożytności na początku nowej ery  według portalu  Eupedia.tree2.  Zob. rozmieszczenie R1a na wschodzie, R1b na zachodzie, I2ana południu i wschodzie, I1, R1a, R1b na północy nordyckiej,N na północy rosyjsko-fińskiej i uralskiej, E w rejonie Grecji.

         Haplogrupą R1a1a wyróżniają się, jak widzimy, szeroko rozprzestrzenione na kontynencie europejskim ludy słowiańskie i bałtyjskie oraz te, które się dowodnie z ich wspólnoty wydzieliły (łącznie z Kirgizami, Tadżykami i indoeuropejskimi Ariami/Hindusami, o czym niżej). Mając na uwadze to, że spośród kulturowych wyróżników etnosu język jest najbardziej trwałym dobrem, a według niezmiennej zasady, zakłócanej tylko nadzwyczajnymi zdarzeniami,
język otrzymuje się w rodzinie od przodków i praprzodków jako podstawowe dobro tradycji rodowej i plemiennej,
więc początek słowiańskiego języka wolno i trzeba łączyć z początkiem nie tylko polskiego oddziału R-M458, ale i euroazjatyckiego R-M17, a nadto jego substratu trzeba dopatrywać się w ojcowskiej haplogrupie R1a1 (gdzieś w Azji Środkowej), a nawet jeszcze wcześniej - w haplogrupie R1 (tamże?, Azja Zachodnia?), w której języki satemowe hg R1a łączyły się, jako w jednym źródle, z kentumowymi językami hg R1b i wszystkich jej podgrup (zob. niżej).

6.

Rozwój europejskiej POPULACJI R1a1a i  R1a1a7. SŁOWIANIE

         Populacja R-M17, obecna na Bałkanach od dziesiątego tysiąclecia przed Chr. (ale nie jej późniejsza podgrupa R-M458) na pewno uczestniczyły  jakoś w procesach rewolucji neolitycznej od około 5500 lat przed Chrystusem: w powstaniu i upowszechnianiu się rolnictwa, którego skutkiem był szybki rozwój demograficzny i migracje ludności. Wynikiem tych migracji był udział R1a1a  w powstaniu rozmaitych kultur archeologicznych nad Dunajem, np. ceramiki wstęgowej, oraz na północ i wschód od Karpat, np. kręgu ceramiki sznurowej z kulturami grobów jednostkowych i amfor kulistych. Nad Dniestrem Bohem i Dnieprem dochodzi do symbiozy z ostatnia fazą kultury Cucuteni-Trypolie u wschodnich Karpat, od rzek Prut i Seret do Dniepru.  Następuje teraz rozwój kultury Prasłowian dalej w kierunku wschodnim, ku Wołdze i Uralowi, powstanie około 4000 lat przed Chr. kurhanowego kręgu kulturowego Jamna. Na stepach pontyjsko-kaspijskich słowiańskim kulturom trzeba przypisać udomowienie konia, stosowanie powozu i upowszechnianie hodowli zwierząt domowych (zob. Renfrew, Archeologia i język, PWN 2001, s. 249)

         Te kultury były wynikiem pierwszej ekspansji R1a1a ku Środkowej i Wschodniej Europie; z tego terenu dokonała się około 3000 lat przed Chr. także dalsza migracja w różne rejony Europy, zwłaszcza na zachód i wschód. Czas i kierunek wędrówek jest dziś rozpoznawany przez warianty haplotypów w STR w haplogrupie R1a1a, zakodowane w Y-DNA dzisiejszych mieszkańców Europy lub w znalezionych kopalnych szczątkach praprzodków, choć rzadko (bowiem niektóre nowsze plemiona Prasłowian paliły swoich zmarłych; zresztą nie tylko Prasłowianie).

      Genealogia Y-DNA (A.Klosow) ustaliła, że przodek dzisiejszych wschodnich Słowian z hg R1a1a (M17) żył na ziemiach Ukrainy i Rosji  od około 2750 lat przed Chr,

(Uwaga. Nie znaleziono dotąd w rejonie Ukrainy i Rosji oczekiwanych przez naukowców genetycznych śladów starszej ludności R1a1a, zwłaszcza takich, których by można datować na czasy ukraińskiego refugium podczas LGM, którego domyślał się już O.Semino i zesp. 2000, tak jak je znaleziono na Bałkanach. Ukraina nie jest więc pierwotną kolebką wszystkich Słowian. Zwłaszcza nie wolno ich genezy datować tam na czasy niedługo przed V wiekiem po Chr., jak to głoszą niektórzy archeolodzy polscy, tzw. skrajni allochtoniści ("dnieprowcy") np. K. Godłowski, a za nimi także niektórzy genetycy (zob. Dyskusja n.5), chyba wprowadzeni w błąd publikacjami znanego niemieckiego archeologa i rasisty Gustawa Kossiny (+1931). Około VI-VII w. po Chr., a więc już w czasach historycznych, ówcześni Słowianie z Ukrainy swoją reemigracją tylko może nieco zasilili osadnictwo południowych Słowian na Bałkanach, przerzedzone klęskami w wojnach z cesarstwem wschodnim oraz na terenie Polski i krajów sąsiednich).

         Dziś na Ukrainie, Białorusi i w Rosji żyje około 50% ludności naszych haplogrup (w niektórych starych miastach do 70%). Genealogia Y-DNA prowadzona przez A. Klosowa zidentyfikowała nawet starożytnych założycieli dziewięciu plemion ruskich z czasu około 2000 lat p.n.e i późniejszego, nazwanych imiennie dopiero we wczesnośredniowiecznych zabytkach pisanych, m.in. bliscy nam Wołynianie, Bużanie i Biali Chorwaci (kilka kopalnych szczątków ludzi owego osadnictwa hg R1a1 zidentyfikowano nawet w Krasnojarsku w południowej Syberii).

         Równie stare jak na Ukrainie i Rosji, bo z około 2700 lat p.n.e. korzenie plemion R1a1a (M17) znajduje sie na terenie Niemiec, a więc jest tam daleko wcześniejsze niż geneza Germanów, zwłaszcza tam, gdzie dziś nadal żyje skondensowane osadnictwo także słowiańskiej hg R1a1a7 Serbołużyczan (choć zwykło się je datować dopiero na wiek VII po Chr.). Potwierdza to np. niedawne, dokonane w 2005 r., odkrycie  cmentarzyska kilkunastu zmarłych, a wśród nich trzech męskich osób z hg R1a1a w Eulau, 40 km za Lipskiem nad rzeką Soławą (niem. Saale) w dorzeczy Łaby w Saksonii. Owe groby ofiar jakiejś starożytnej przemocy pochodzą z około 2600 lat p.n.e i wyróżniają się świadectwami bogatej kultury życia rodzinnego i małżeństwa egzogamicznego. Plemię to prezentowało kulturowe środowisko tzw. ceramiki sznurowej, kojarzonej powszechnie z Indo-Europejczykami.  Wśród ludności niemieckiej do dziś około 10% wykazuje haplogrupę R1a1, których wspólny przodek żył tam już około 2700 lat p.n.e.

         Czyżby owi nadłabscy Serbowie, a zwłaszcza ich bałkańscy protoplaści, zanotowani przez tzw. geografa bawarskiego jako Zeriuani (Serbianie?), byli tymi, "z których wszystkie plemiona słowiańskie powstały i ród swój - jak zapewniają - wywodzą"?

       Można ich śmiało identyfikować z tzw. kulturą grobów jednostkowych, która pojawia się około 2700 przed Chr. w ramach paneuropejskiej kultury ceramiki sznurowej. Jej południowy region rozciągał się od Małopolski przez Śląsk i Czechy po Solawę (dopływ  Łaby), z Serbołużyckim Eulau. Północny region tej kultury przylegał do Bałtyku i  rozciągał się od Kujaw i dolnej Wisły, przez Wielkopolskę, rejon dolnej Odry i Meklemburgię po Dolną Łabę (z tym horyzontem można kojarzyć późniejsze R1a1a w jaskini Lichtenesteinhohle z ok. 1000 przed Chr.), zob. Dyskusja, n.16.     Także słynna kultura łużycka może być bez zastrzeżeń przypisana głównie (choć nie tylko) słowiańskiej hg R1a1a. Populacje haplogrupy R1a1a i jej podgrupy żyją dziś w Polsce w największym w całej Europie jednorodnym zagęszczeniu, bo blisko 60% ludności Polski.

Eupedia.tabl

Na tablicy rozmieszczenie haplogrup w dzisiejszych krajach europejskich; zob. R1a1 w czwartej kolumnie. Liczby oznaczają procenty owej haplogrupy w poszczególnych krajach. R1b - to zachodnioeuropejska. Zobacz skład etniczny (ojcowski, plemienny) ludności dzisiejszej Polski (Poland) i jej sąsiadów

         Nieco później niż w Polsce R1a1a (bez uwzględnienia podziału na R1a1a i R1a1a7!) pojawia się w Czechach(dziś 30%), Słowacji (40%), Węgier (32%) i Anglii (5% mieszkańców), Irlandii (dziś m.in. klany Donaldów i Douglasów), w Szkocji; w Norwegii (do 30% mieszkańców części zachodniej).  Stąd osadnictwo R1a1 emigrowało doIslandii (dziś tam 23% ludności).  Nadto do Austrii - dziś ok. 25%. Także w Szwecji i Norwegii tj. w nadmorskich regionach zachodnich, zwłaszcza wśród przybyłych z Rusi dawnych wikingów; nie dziwi więc udział wikingów w tworzeniu słowiańskiego państwa ruskiego w IX-X w.), Na Litwie, Łotwie i Estonii dziś odpowiednio 38, 40 i 32%.  W sumie, na mapie geno-geografii Europy największe zagęszczenie słowiańskiej hg R1a1a ciągnie się szerokim pasem od Bałtyku po Morze Czarne (co jest wodą na młyn tym, którym marzy się Polska "od morza do morza"!).

Drzewo genealogiczne europejskiego oddziału R1a1a.
 Gałęzie haplotypów, datowanie i ich rozmieszczenie na mapie Europy

ŻRÓDŁA

1. I. Rożanskij i A. Klosow, listopad 12009
- kompendium aktualnej wiedzy o europejskiej części populacji R1a,
(gałęzie przed rozpoznaniem mutacji M458 i haplogrupy R1a1a7)
"Haplogrupa R1a: haplotypy, linie genealogiczne, historia, geografia"
И. Рожанский и А. Клёсов, Гаплогруппа R1a: гаплотипы, генеалогические линии, история, география,
w: Вестник Российской Академии ДНК-генеалогии t.2, nr.6 (listopad), 2009 r., s. 974-1099.

2. A. Klosow i I. Rożanskij, grudzień 2009
o haplogrupie R1a1a7, czyli gałęzi środkowoeuropejskiej i zachodniosłowiańskiej
"Podgrupa R1a1a7 - M458 - populacje, geografia, historia"
w: Вестник Российской Академии ДНК-генеалогии t.2, nr 7 (grudzień), 2009 r., s.1200-1216.
w języku rosyjskim, gruntowny komentarz  do pracy Underhilla et al. 2009 (zob. niżej)  w temacie haplogrupy  R1a1a7-M458, uzupełnienie pracy Rożanskiego-Klosowa
"Haplogrupa R1a: haplotypy, linie genealogiczne, historia, geografia" Вестник t.2, nr 6, 2009 r. (zob. wyżej).

3. I. Rożanskij i A. Klosow, styczeń 2010
o bliższym genealogicznym związku gałęzi skandynawskich z kirgiską.
"Migracje z południowej Syberii i Azji Środkowej z punktu widzenia genealogii Y-DNA"
Вестник Российской Академии ДНК-генеалогии, tom 3, nr 1, 2010 r.

4. I. Rożanskij - 2009-2010
kilkanaście map rozmieszczenia gałęzi haplotypów R1a1a1, R1a1a2, R1a1a3 i R1a1a7
Google-mapy;

5. P. Szwarew, Forum Rodstvo.ru, omówienie map i drzew genealogicznych
Гаплогруппа R1a: гаплотипы, генеалогические линии, история, география, И. Рожанский и А. Клёсов

6. I Rożanskij, A. Klosow, styczeń 2010
"Migracje z południowej Syberii i Azji Środkowej do północnej Europy z punktu widzenia genealogii Y-DNA"
Миграции из южной Сибири и Средней Азии в северную Европу с точки зрения ДНК-генеалогии
w: Вестник Российской Академии ДНК-генеалогии Том 3, № 1 2010 январь
http://www.lulu.com/items/volume_67/8049000/8049755/2/print/8049755.pdf

Igor Rożanskij, Schematyczne drzewo genealogiczne europejskiej R1a1a i podgrup
(zaktualizowana: 30.03.2010)

Drzewo genealogiczne populacji  R1a1a (schematyczne) Nazwy gałęzi kolejno (od lewej) i linki do map   1. Północnoeuropejska   2.  Środkowoeuropejska R1a1a7   3. Zachodniosłowiańska R1a1a7 i 7b   4. Aszkenazyjska (żydzi)   5. Centralna eurazyjska-3 - niebieska   6. Pólnocna eurazyjska   7. Zachodniokarpacka   8. Мłodsza skandynawska i kirgiska   9. Centralna eurazyjska-1 - żółta 10. Północnokarpacka 11. Bałtycko-karpacka 12. Centralna eurazyjska-2 - czerwona 13. Kirgiska i młodsza skandynawska 14. Zachodnia eurazyjska 15. Starsza skandynawska 16. Północnozachodnia       (dziesiętniki)  17. Stare europejskie:       DYS392=13 i R1a1a2+R1a1a3 Obok, na dole: podziałka skali czasu 1000 lat dla pnia i poszczególnych gałęzi. Źródło obrazu: Rodstvo.ru

Objaśnienia W pionie drzewa - populacja R1a1a* - M17/M198 - przybyła z Azji na Bałkany. 12000 lat temu - oddzielona haplogrupa R1a1a2 z mutacją M157 i haplogrupa R1a1a3 z mutacjami M64.2/87/204, zwane Stare europejskie. 7000 lat temu - oddzielona w DYS392 populacja R1a1a*, też zwana Stara europejska. 5100 lat temu (3100 przed Chr.) - oddzielone gałęzie haplogrupy R1a1a*: Dziesiętniki, Starsza skandynawska, Zachodnioeurazyjska i haplogrupy R1a1a7-M458, z której około 3900 przed Chr. powstały dwie ważne gałęzie: Zachodniosłowiańska i Środkowoeuropejska. Populacje te jednak przez pewien czas żyły w tzw. demograficznych szyjkach butelki, zanim się rozwinęły. Wszystkie populacje z roku około 5100 maja pochodzenie południowo albo środkowoeuropejskie, nie wschodnioeuropejskie. 4800 lat temu (2800 przed Chr.) - oddzielone osiem populacji, choć także w warunkach "szyjki butelki", w tym datowanej na ten czas populacji R1a1a* na tzw. Ruskiej Równinie, zapewne jednej (nr 1) z trzech gałęzi Centralnej eurazyjskiej. Haplotypy tych trzech gałęzi żyją na szerokim terenie od Irlandii przez Polskę po Półwysep Indyjski. Rozwój więc tych gałęzi trzeba datować na czas daleko przed migracją indoeuropejskich Ariów spod Uralu do Indii i Iranu.  Dzisiaj żyjące 8 najstarszych populacji powstały w latach 1500-2000 przed Chr. Ich przodkowie podlegali więc długo sytuacji "szyjki butelki". Uwaga. Gałąź młodsza skandynawska ze względu na pochodzenie jest na mapie łączona z kirgiską.                                       Źródło obrazu:  http://s56.radikal.ru/i151/1004/e7/b8c82e15bbcc.jpg

Podział, datowanie i mapy gałęzi europejskich populacji haplogrup R1a1a i podgrup
wg Igora Rożanskiego 2009 (wybór)

Wszystkie mapy zob.: Google-mapy; zob. też forum Rodstwo.ru

R1a1a-M17/198 Trzy gałęzieCentralneeurazyjskie z roku około 2800przed Chr.

Gałęzie  "staroeuropejskie" 5000-10000 p.n.e.  M17/198, M157 i M204 oraz DYS392=13	Gałęzie  "skandynawskie" pin.żółte -2100 lat p.n.e. inne kolory - 100 n.e. MRCA - 2600 p.n.e.	Gałąź  "bałtycko-karpacka" TMRCA dla wszystkich jej części 1000 lat p.n.e.	Gałąź  "środkowoeuropejska" TMRCA 500 lat p.n.e.,	Gałąź  "zachodniosłowiańska" TMRCA 575 lat p.n.e.
			To hg. R1a1a7; ich wspólny przodek: 1900 p.n.e.

Te i pozostałe mapy I. Rożanskiego z Ukrainy zdają się nie potwierdzać tezy niektórych archeologów o naddnieprzańskim pochodzeniu Polaków i ich haplogrupy R1a, i to dopiero w V wieku po Chr. Co więcej, wyraźnie zauważa się, że Polska leży w centrum starożytnego osadnictwa słowiańskiego haplogrupy R1a.
         W Rosji natomiast o rezultatach pobierania próbek DNA wprost pisze się:
Газета.ru: "Поскреби русского - найдешь поляка" 'Poskrob Ruskiego - znajdziesz Polaka' (14.01.2008).

Drzewo genealogiczne R1a1a (i podgrup) na podstawie bazy danych Ysearch (z nazwiskami testowanych). http://www.rodstvo.ru/forum/index.php?showtopic=37&view=findpost&p=12572 Sporządził: Павел Шварёв (Rodstvo.ru)

Najstarsze haplotypy R1a1a-M17 w Europie zostały w 2008 r. zidentyfikowane przez Klosowa wśród ludności niektórych krajów bałkańskich: Serbia, Bośnia, Kosowo i Macedonia, w materiale, który zebrali i opublikowali M. Perićić i L.Barać. A. Klosow datuje je na około dziesiąte tysiąclecie przed Chr. (około 9600 r.).
         Zespół genetyków P. Underhill et al. (listopad 2009, zob. niżej) wykrył zaś ważną europejską mutację R-M458, tworzącą nową haplogrupę R1a1a7, datując ją, z grubą przesadą, na dziewiąte tysiąclecie przed Chr. i (dość trafnie) wskazując na rejon Polski jakby na teren jej powstania i jakby na  praojczyznę znacznej populacji Słowian środkowoeuropejskich, zwłaszcza polskich. Underhill zidentyfikował też dwie inne haplogrupy, R1a1a6 i R1a1a7a. ale niewielkiego znaczenia.

ROŻANSKIJ i KLOSOW w swoich obszernych publikacjach dokonują uporządkowania i genealogicznego opracowania obecnej wiedzy o populacjach haplogrupy R1a1a i podgrup R1a1a2, R1a1a3 i R1a1a7 oraz ich historii w Europie i Eurazji. Autorzy mają aktualnie do dyspozycji około 2000 haplotypów z bazy YSearch i geograficznych projektów FTDNA oraz z laboratoriów rosyjskich i prywatnych, najwięcej 25-markerowych. Prowadzą w tej chwili jedyne takie prace w świecie.

A. Najdawniejsze gałęzie populacji R1a1a w Europie (od około 10000 lat przed Chr.)
(po modernizacji drzewa i datowania 30.03.2010 przez Igora Rożańskiego)
- trzy gałęzie w postaci trzech starych haplogrup: R1a1a (zob. wyżej, drzewo: gałąź środkowa, dolna część), R1a1a2 wraz z R1a1a3 (gałąź dolna po lewej) oraz wydzielona seria z DYS392=13 lub14 (gałąź dolna po prawej). Wspólny przodek tych trzech gałęzi  żył około 8-10 tysięcy lat przed Chr. 

1. Haplogrupa R1a1a1-M17/198. Ta haplogrupa jest jakby na osi ewolucji całej haplogrupy R1a1a i jej podgrup. Datowana jest w Europie na około 12000 lat temu ((10000 lat przed Chr.) Jej dzisiejszym etapem rozwoju są trzy gałęzie centralnoeurazyjskie.

2. Stara europejska I (Haplogrupy R1a1a2 i R1a1a3). Powstanie populacji haplogrup R1a1a2 i R1a1a3  datowane jest na lata około 2400 przed Chr., zapewne na nowym miejscu, po migracji z pierwotnej ojczyzny w południowowschodniej Europie. Są nieliczne i praktycznie nierozdzielne. Wspólny przodek ich i Centralnej eurazyjskiej gałęzi żył około 10000 lat przed Chr. Jest to zapewne zarazem czas powstania ich mutacji
(Przy okazji informacja: Kolejne haplogrupy R1a1a4 i R1a1a5 są puste - nie znaleziono osób, a odkrytą przez Underhilla haplogrupę R1a1a6 reprezentuje tylko kilkanaście osób w Pakistanie i Omanie).

3. Stara Europejska II (Oddział z DYS392=13); datować go  trzeba na 125 i 175 lat przed Chr., w zależności od haplotypów 25 czy 37 markerowych; jego wspólny z gałęzią środkowoeurazyjską przodek żył około 5100 lat przed Chr. Jest charakterystyczne, że grupa  DYS392=13 z oddziałów R1a1a2 i -a3 ma też trzy haplotypy spośród trzynastu w starej bałkańskiej gałęzi z 9 tysiąclecia przed Chr.

         Zob. wyżej mapa 1, Stara europejska gałąź R1a1a.

         Niesprzyjające warunki bytowe (tzw. szyjka butelki) lub dryf populacji zdziesiątkowały ich liczebność i nie pozwoliły im na pełny rozwój demograficzny. Zanim jednak do tego kryzysu doszło, prawdopodobnie około polowy trzeciego tysiąclecia przed Chr., mieli zapewne wydatny wpływ na rozwój archeologicznych kultur naddunajskich, środkowoeuropejskich i dalszych. Archeogenetyka zapewne będzie miała szansę wypowiedzieć się na ten temat, jak to się stało już odnośnie szkieletów z Eulau, Lichtenstein-Hohle, Krasnojarsk itd.

B. Młodsze  gałęzie R1a1a (od około 3100 lat przed Chr.)
Nazwy gałęzi są tylko orientacyjne, ustalone arbitralnie. Gałęzie, które otrzymały orientacyjną nazwę "europejskie" (sześć),  wydzielają się wyraziście, a  "eurazyjskie" (drugie sześć) - wydzielające się mniej wyraziście. Pięć z nich, a właściwie sześć (dzieląc R1a1a7 na dwie gałęzie) oddzieliło sie od osi R1a1a około 3100 lat przed Chr.

4. Północno-zachodnia, tzw. dziesiętniki (z DYS388=10) - głównie na Wyspach Brytyjskich i w Norwegii. Wspólny przodek ich linii starszej żył około 925 lat przed Chr., a linii młodszej - 575 po Chr. Wspólny przodek ich obydwu linii żył około 1700 lat przed Chr., natomiast wydzielenie się mutacji DYS388=10 z populacji R1a1a nastąpiło 3100 lat przed Chr.

5. Starsza skandynawska, której MRCA datowany jest na około 2100 przed Chr.. Do niej dopisano, jako ojcowską, populację z Eulau nad Solawą w Niemczech (zob. I.Rożanskiego mapa gałęzi starszej skandynawskiej), datowaną izotopowo na rok około 2600 lat przed Chr., nosicieli przypisywanej Prasłowianom kultury ceramiki sznurowej. Wyróżnia ją szczególnie mutacja markera YCAII=19,21, podczas gdy w Europie wynosi ona przeważnie 19-23. Oprócz tego marker DYS565=13.
         Skandynawska gałąz R1a1a zapewne wniosły elementy języka prasłowiańskiego i indoeuropejskiego (odmiany satemowej) do tworzącego się etnosu germańskiego (zob. niżej, w rozdz. 9).

6. Zachodnioeurazyjska, rozproszona niemal po całej Europie. Jej MRCA można datować na 1400 lat przed Chr.
7. Północnoeuropejska, skoncentrowana jest wyraźnie nad Dolną Wisłą. Jej dwie podgałęzie datowane są na lata 1700 i 250 przed Chr., a ich wspólny przodek żył około 2000 lat przed Chr.

8. Środkowoeuropejska R1a1a7, wyróżnia się własną mutacją -M458. Obecna jest w krajach Europy Środkowej, głównie w trójkącie od Czech do ukraińskiego Zakarpacia i Basenu Dunaju (także Małopolski i Śląska, a nawet Wielkopolski, kraju Polan); jest liczna - ponad 20 milionów mężczyzn w Europie. Wyłoniła się prawdopodobnie na południe od Karpat, zapewne w Basenie Dunaju. Wyróżniają ją rzadkie markery DYS464e-f-g, a zwłaszcza mutacja M-458, wspólna z gałęzią zachodniosłowiańską. Jej przodek żył około roku 500 przed Chr. , a wspólny przodek z Zachodniosłowiańską - 1900 lat przed Chr.
         W dunajsko-karpackiej ojczyźnie tej gałęzi mógł się zrodzić jakiś "kult" cesarza Karola niemieckiego i stąd upowszechnić się ogólnosłowiańskie słowo "król". W dunajsko-karpackiej ojczyźnie mogła być też praojczyzna Polan polskich i naddnieprzańskich (zob. u Nestora). Interesujące jest i to, że ekspansja części tej populacji (zwł. z DYS464e-f-g), zapewne w połowie I tysiąclecia n.e., szła - jak wskazuje drzewo genealogiczne - w kierunku z zachodu na wschód, na Ruską Równinę i ku Morzu Białemu,  więc w przeciwnym kierunku niż inne, znane w tradycyjnej literaturze naukowej, migracje w czasie wędrówek ludów - ze wschodu na zachód (s.1026).

         (Tak więc ten jak i inne fakty  nie potwierdzają tezy skrajnych allochtonistów polskich o nieobecności Słowian na naszych ziemiach przed połową pierwszego tysiąclecia naszej ery i o jedynym tylko kierunku ich ekspansji: znad Dniepru ku Wiśle i Odrze!).

9. Zachodniosłowiańska R1a1a7b. Wyróżnia się mutacją L260, podporządkowaną mutacji M-458  gałęzi środkowoeuropejskiej R1a1a7, wydzielona z niej około 1900 lat przed Chr. Rozmieszczona jest głównie w Polsce, Czechach, Słowacji i na Rusi Zakarpackiej. Powstała zapewne nieco na północ od Karpat. Stanowią ją populacje głównie w dorzeczach Wisły, Odry i Łaby (Polska, Czechy i Słowacja). Ich wspólny przodek żył w latach około 575 przed Chr.  Obydwie gałęzie dość długo żyły w pewnej od siebie separacji, skoro Środkowoeuropejska gałąź migrowała na wschód i północ raczej sama.
         UWAGA 1. Gałęzie Zachodniosłowiańska i Środkowoeuropejska, mające wspólna mutację M458 z około 3100 lat przed Chr., oddzieliły się wtedy od gałęzi Centralnej eurazyjskiej (CEA);  znalazły się jednak w sytuacji długo trwającej demograficznej "szyjki butelki" i rozwinęły się dopiero w połowie pierwszego tysiąclecia przed Chr.

         UWAGA 2. Na ojczystym terenie gałęzi Środkowoeuropejskiej i Zachodniosłowiańskiej, a właściwie zapewne już wśród ich dalekich przodków R1a1a na Bałkanach, dokonała sie satemizacja języka dotąd kentumowego oraz formowanie języka praindosłowiańskiego, a potem oddzielonego praslowiańskiego.
         Ostatecznie ludności R1a1a,  R1a1a7 i R1a1a7b, żyjącej na na niewielkim terenie Europy Południowo-Wschodniej czy Środkowo-Wschodniej należy przypisać dokonanie podstawowych prasłowiańskich innowacji językowych, których zaistnienie po migracji części tej populacji na wschód i rozproszeniu ludności byłoby już niemożliwe.

C. Haplogrupa R1a1a od około 2800 lat przed Chr.

10.11.12. Trzy gałęzie Centralne eurazyjskie.

         To trzy duże populacje, powiązane wspólnym przodkiem z około 2700-2800 lat przed Chr., upowszechnione są od Wysp Brytyjskich, poprzez Europę kontynentalną i rejon tzw. Ruskiej Równiny, do Indii (zob. mapa Rożanskiego,gałęzie rozróżnione kolorami). Wspólny przodek gałęzi żółtej datowany jest na około 1875, niebieskiej - 1700  i czerwonej - 1575 lat przed Chr. 

          Po około 2800 r. przed Chr. dokonało się przybycie pierwszych niewielkich populacji CEA z naddunajskiej Europy na Ruską Równinę (i dalej, na teren całej "postsowieckiej" Rosji). Haplotypy modalne trzech gałęzi Centralnej eurazyjskiej, jak i ich MRCA, są prawie identyczne. Wschodnim ich populacjom R1a1a można przypisać m.in. wielkie wschodnioeuropejskie kultury archeologiczne (horyzont) Jamna, Poltavka, grobów zrębowych i wielką kulturę Andronowo ze słynnym "grodem" Arkaim (1800 lat przed Chr). Przedłużeniem ich ekspansji była migracja Ariów ku Azji Centralnej, Iranowi i Indiom.  Ekspansja tych populacji prawdopodobnie zasilała także w pierwszym tysiącleciu p.n.e. inne, zwłaszcza środkowoeuropejskie populacje, które wcześniej przeżywały demograficzną "szyjkę butelki". Zapewne z rejonu nadwołżańskiej i nadkaspijskiej Rosji dokonała się ekspansja R1a1a ku Kirgizji i Skandynawii (młodsza gałąź z około połowy pierwszego tysiąclecia naszej ery).
         Gałęzi Centralnej eurazyjskiej (CEA) na pewno przysługuje nazwa "Satemowcy", czyli lud języka indoeuropejskiego odmiany satem (od satem 'sto' w językach słowiańskich i indoirańskich; w odróżnieniu od centum'sto' w językach zachodnioeuropejskich).
         Zob. osobny opis tej gałęzi Centralnej eurazyjskiej na stronie genealogii rodzinnej.

13. Północnoeurazyjska, młoda, rozpowszechniona zwłaszcza na północny-wschód od Polski: Białoruś, Ukraina i Rosja. Jej MRCA datowany jest na około przełomu ery starej i nowej.

14. Zachodniokarpacka, niewielka i bardzo rozproszona. Jej MRCA żył około 1675 lat temu, a wspólny jej przodek z gałęzią środkowoeuropejską żył około 2700 lat przed Chr.

15. Młodsza skandynawska - obecna także na Wyspach Brytyjskich i Islandii. Składa się z trzech podgałęzi, różniących sie od starej skandynawskiej w YCAII=19,21 i DYS565=12. Datowane są na lata 200 przed Chr. do 700 po Chr. Z nimi wiąże się też wikingów skandynawskich, a także słynny klan MacDonalda z około 1325 roku. Zarówno podobieństwo haplotypu, jak i dane archeologiczne i tradycje kulturalne (sagi skandynawskie i kult Odyna) wskazują na pokrewieństwo tej populacji skandynawskiej ze środkowoazjatyckimi, kirgiskimi. Czas ekspansji kojarzy się z okresem wędrówek ludów około V-VI wieku (brała w niej udział zapewne także populacja haplogrupy Q z południowej Syberii, obecna do dziś w Skandynawii). Gówna ojczyzną ekspansji mógł być teren na północ od Morza Kaspijskiego.

16. Północnokarpacka, rozpoznana głównie na terenie Polski. Jej MRCA datowany jest na 550 lat przed Chr.
17.  Bałto-karpacka, mało wyraziście oddzielona i skoncentrowana. Jej trzy podgrupy datowane są na czas od około 750 lat przed Chr. do 300 po Chr. Zaś ich wspólny przodek żył 1000 lat przed Chr.
18.  Kirgiska, obecnie złączona na mapie z gałęzią młodszą skandynawską.  Wspólny przodek gałęzi kirgiskiej z młodymi skandynawskimi żył około 800-1000 lat przed Chr. Migracja ku Kirgizji mogła dokonać się w czasach tzw. wędrówek ludów, czyli około połowy I tysiąclecia n.e.

19. Gałąź żydów aszkenazyjskich, rozpowszechniona zwłaszcza  w pasie między wschodnim Bałtykiem a północno-zachodnim brzegiem Morza Czarnego. Ta populacja, mająca swojego przodka na 900 rok n.e., zapewnie w Niemczech, miała  z całą haplogrupą R1a1a wspólnego przodka (ale wówczas jeszcze nieżydowskiego) około 4100 lat przed Chr.

         UWAGA.
         W rejonie Europy Środkowej nastąpiło spotkanie ludności hg. R1a1a z ludnością kultury pucharów lejkowatych i amfor kulistych (zapewne hg. I1 i I2), oraz zainicjowanie i/lub upowszechnianie kilku innych kultur, zwłaszcza ceramiki sznurowej (Eulau), toporów gładzonych i grobów jednostkowych. Regres demograficzny, trwający do początku pierwszego tysiąclecia przed Chr. w rejonie Europy Środkowej nie był całkowity i  nie oznaczał katastrofy kulturowej, zwłaszcza że na sąsiednich ziemiach dzisiejszej Ukrainy i Rosji Europejskiej tego regresu nie było, było więc jakieś okresowe wsparcie i demograficzne i kulturowe dla ziem rejonu Środkowej Europy

	Oto drzewo haplotypów hg R1a1a7*( Klosow) z danych Underhilla.  Po powiększeniu obrazu łatwo zauważysz dwie oddzielne gałęzie. Po lewej, gałąź 26 haplotypów tzw. zachodniosłowiańskich. Po prawej 30 haplotypów tzw. środkowoeuropejskich. Liczby oznaczają numery kolejne na liście bazy Y-DNA.
	Mapa zagęszczenia populacji haplogrupy R1a1a7 w Europie Środkowej. Znaki jasne - to gałąź "środkowoeuropejska". Znaki ciemne - gałąź "zachodniosłowiańska" (mapa wg. Klosowa, na podstawie danych z baz Ysearch i FTDNA). Obydwie populacje w znacznej mierze nakładają się na siebie.

     Dla porównania - datowanie siostrzanej haplogrupy R1b w Europie, nowa publikacja Klosowa, Gaplogruppa R1,
s. 249-299, zwł. tablica na s. 292-298 (uważać na rachubę czasu u Klosowa: YBP, czyli "od obecnego czasu").
Вестник Российской Академии ДНК-генеалогии, Wiestnik t.3, nr 2, luty 2010.

* * * * *

         Inne badania europejskiej i polskiej części haplogrupy R1a1a i R1a1a7
         1) Gwozdz i Mayka.

         Z wynikami pracy A. Klosowa w dużym stopniu harmonizują badania amerykańskich genealogów polskiego pochodzenia, Piotra Gwoździa (Peter Gwozdz) i Wawrzyńca Majki (Lawrence Mayka).

L. Mayka prowadzi program  FTDNA Polish Project . Rejestruje tam się wyniki analiz przeprowadzonych w pracowniach FamilyTreeDNA dotyczących materiałów z DNA, dostarczonych przez Polaków ; internetowa strona przedstawia rezultaty badań i identyfikacje haplogrup Polaków (aktualnie, w lutym 2010 - 1202 osób), a w haplogrupie R1a1a - podział na klastry, w zależności od haplotypów STR.

         Dokładnym rozpracowaniem polskich haplotypów z haplogrup R1a1a i R1a1a7 zajmuje się P. Gwozdz.

         Na swojej internetowej stronie Polish clades prowadzi analizę haplotypów, grupuje, oblicza czas populacji i ich migracji. W opublikowanej w JOGG Journal of Gnetic Genealog 5/2 2009 jego pracy  i pojawia się więcej informacji  na temat metody pracy i jej rezultatów (część II). Czas wspólnego przodka haplotypu P (u Klosowa: gałąź zachodniosłowiańska) z haplogrupy R1a1a7 Gwozdz datuje ogólnie na pierwsze tysiąclecie przed Chr. Ekspansje tej populacji z ziem polskich datuje na lata 400-500 po Chr. W innym miejscu pierwszego przodka tego haplotypu datuje na 400 lat po Chr. Słowiański haplotyp K, odpowiadający haplogrupie R1a1a, łączy nieśmiało z "kulturą" kurhanów (4000 lat przed Chr.), ale dopuszcza i wcześniejsze tysiąclecia, jak to zakładał Underhill.

Dwie populacje z haplogrupą R1a1a*                                            Dwie populacje z haplogrupą R1a1a7.

Haplogr. R1a1a,  typ K  14% w PolProj.FTDNA 26% R1a w Ysearch, czas powstania:  ponad 4000 przed Chr.	Haplogr. R1a1a,  typ KB  10% w PolProj.FTDNA 25% R1a w Ysearch,  typ "graniczny",  czas nieustalony	Haplogrupa R1a1a7 Wspólny przodek dla typów P i N - około 1500 lat p.n.e. (por. datowanie przez Klosowa: 1900 lat, więc prawie zgodne)	Haplogr. R1a1a7,  typ N  9% w PolProj.FTDNA 10% R1a w Ysearch, "nie-tylko-polski",  z ok. 500 lat przed Chr.	Haplogr. R1a1a7,  typ P  15% w PolProj.FTDNA 6% R1a w bazie Ysearch, "tylko polski",  z ok. 400 lat po Chr.
1) Typ K i typ K-Borderline to dwa klastry starszej haplogrupy R1a1a w Polsce i krajach słowiańskich, z których wywodzą się typy N i P. Obok typu K i KB wraz z ich podtypami, aktualnie wymienia się także klaster E i "mój" klaster F. 2) Typ N w pracy Gwozdzia odpowiada gałęzi środkowoeuropejskiej u Klosowa; a typ P - gałęzi zachodniosłowiańskiej. Autorzy przypuszczają, że dalsze badania ujawnią mutacje w SNP, co pozwoli powyższe typy/gałęzie nazwać osobnymi haplogrupami. 3) Wewnątrz zbioru  R, czyli "pozostałych" (około 20% całej polskiej R1a) oraz zbioru U, czyli jeszcze nieoznaczonych  (też znaczny procent), niektóre haplotypy wydają się starsze od typu K, mogą więc  należeć do najwcześniejszych w Europie. 4) Odmiennym niż polski i kontynentalny jest typ L.  Jest to typ R1a1a skandynawski, północnoeuropejski (wikingowie?): np. Norwegia, Wyspy Brytyjskie, Polska (mały procent) i Kirgizja. Razem to 23% całej R1a w bazie Ysearch. 5) Powyższe mapy uwzględniają tylko tych, którzy są zarejestrowani w PolishProject FT-DNA, admin. L.Mayka, a statystyka z PolishProject oraz bazy R1a w Ysearch. Dane te będą stale ulegać zmianie i rozrastać się.

         W marcu 2010 r. Mayka i Gwozdz wydzielili w haplogrupie R1a1a kilka klastrtów, w tym F i H, które odpowiadają gałęziom centralnoeurazyjskim w pracach rosyjskich genealogów.

         2) Badania Petera Underhilla

         Publikacja Underhill et al. (publikacja 4.11.2009), znacznie zmieniła dane wcześniejszych autorów, wskazały na Polskę jako na  praojczyznę Słowian i miejsce powstanie polskiej mutacji R-M458 dla słowiańskiej populacji Europy. Oto niektóre dane polskie i wybranych krajów.  

         Czas wspólnego przodka podano w tysiącach lat temu, obliczony jest według stawek Zhivotovsky'ego, a więc chyba niewłaściwie obliczonych i dwu-trzykrotnie zawyżonych.

http://www.scribd.com/doc/23322591/Underhill-Et-Al-2009-Separating-the-Post-Glacial-Coancestry-of-European-and-Asian-Y-Chromosomes-Within-Hap-Lo-Group-R1a

Oto kilka danych Underhilla odnośnie (nieprawidłowego!) datowania populacji R1a1a-M17 i R1a1a7 -M458
   w kilku krajach w tys. lat:

         Polska 11300 i 10700; Słowacja 11200 i 8300; Czechy - 5700; Niemcy 9900 i 7500
         Rosja europejska 8700 i 8000; Ukraina 7400 i 4700; Indie 14000; Pakistan 15000

Na lewo: mapa zagęszczenia, czasu haplogrupy R1a1a (M17) i drzewo genealogiczne grupy  i podgrup. Na prawo: mapa zagęszczenia, datowania i związku z kulturami archeologicznymi populacji R1a1a7 (M458) - według:  Underhill et al. 2009.

         Zob. praktyczne zastosowanie genealogii Y-DNA haplogrupy R1a1a na rodzinnej stronie  Pietrzakowie.

7.

UDZIAŁ SŁOWIAN w TWORZENIU STAROŻYTNYCH KULTUR

         Populacje haplogrupy R1a z jej podgrupami są wraz z populacjami haplogrupy R1b głównymi twórcami nie tylko języków z rodziny indoeuropejskiej, ale także wielkiego dziedzictwa kultur duchowych i materialnych świata starożytnego i nowożytnego, zwłaszcza Europy.

            Ubogi i prymitywny materiał ceramiczny tzw. kultury praskiej, korczakowskiej i podobnych, przypisywany przez archeologów wzorem G. Kossiny Słowianom VI w. n.e. i następnych, już teraz, w świetle wiedzy o haplogrupach R1a1a i R1a1a7, już nie niepokoi. Ta kulturowa prostota mogła być wytworem tylko niektórych, do V w. zapewne jakoś odseparowanych, niewielkich populacji słowiańskich, poruszonych ówczesnymi migracjami i zmianami demograficznymi; nie może ona więc świadczyć o prymitywizmie całej olbrzymiej populacji słowiańskiej wcześniej i w połowie pierwszego tysiąclecia po Chrystusie, obecnej przecież w mniejszym lub większościowym procencie na terytorium od Pirenejów, Islandii, wybrzeży Norwegii (Wikingowie) i Bałkanów - po Ural i daleko dalej na wschód, twórców wielu wielkich, znanych i wyrafinowanych kultur.

      Ci właśnie, żyjący na terenach Europy Środkowej i Południowo-Wschodniej Prasłowianie R1a1a i R1a1a7 (oraz populacje z nich wydzielone) byli na tych ziemiach twórcami lub współtwórcami wielu kultur archeologicznych, jak to ukazują mapy na portalu Eupedii. Zob. Dyskusje 18

Główne archeologiczne kultury,
tworzone przez populacje R1a1a* i R1a1a7 samodzielnie lub z udziałem innych,
zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej

         Tu trzeba z niewielkimi zmianami powtórzyć to, co wyżej powiedziano o populacji R1b, że  zdefiniowaną genetycznie populację R1a trzeba łączyć z satemowym wariantem języka indoeuropejskiego, pewnym zubożeniem form ceramiki na rzecz ceramiki sznurowej, początkiem epoki brązu w Europie,  obniżeniem kultury rolnej na rzecz hodowli zwierząt i pasterstwa, przejściem od  matriarchatu do patriarchatu, wprowadzeniem grobów jednostkowych i kurhanów nagrobnych, udomowieniem i wykorzystaniem konia oraz rozwojem cech wojennych.
         To wszystko od około 3000 lat p.n.e., nieco poprzedzając wkroczenie populacji R1b do Europy Zachodniej.
         Konkretne kultury archeologiczne wymienia także i ilustruje mapami portal UE Eupedia.map

         Uwzględniwszy dotychczasowe dane antropologii, archeologii i językoznawstwa historycznego, wielu może odczuwać ogromne zaskoczenie dostarczonymi przez genealogię genetyczną, zwłaszcza geno-geografię danymi i powyższymi wnioskami. Ale trzeba też zachować ostrożność, przynajmniej do czasu przebadania ludzkiego materiału archeologicznego oraz  udoskonalenia metod datowania, które nadal doprowadzają do wielu rozbieżności pozostawiają wiele niepewności chronologicznych.

         W każdym razie teraz od wielu archeologów, zwłaszcza  skrajnych słowiańskich allochtonistów, powyższe fakty będą wymagały wiele przysłowiowej wielkoduszności i przyznania się do pomyłek, zrozumiałych przecież z powodu dotychczasowej niewystarczalności narzędzi do ustalania etnicznego i czasowego znakowania kultur.

* *  *  * *

         W nowym i korzystnym dla nas świetle staje także wyjątkowa zwartość i liczebność etniczna oraz tożsamość słowiańska Polaków, obecnych od wielu tysięcy lat na tej ziemi (Underhill ustalił nawet blisko 12 tysięcy lat), choć może z okresami znacznego regresu demograficznego, tzw. pustki osadniczej. Widać to szczególnie na tle sąsiednich krajów, zwłaszcza Niemiec (gdzie Germanów z normańskiej haplogruopy I-1 - nieco ponad 40%, ze zgermanizowanej  części celtyckiej hg R1b  40%, a ze słowiańskiej R1a1a i R1a1a7 - 20%) oraz mieszkańców Czech  i Słowacji (gdzie oprócz Słowian żyje dość liczna grupa celtycko-germańska z R1b odpowiednio Czechy 28% i Słowacja 17%  oraz hg południowoeuropejska I-2, po 18%).  I zadziwia nadto, zwłaszcza wobec genetycznej różnorodności w haplogrupie zachodnioeuropejskiej,  genetyczna jednolitość całej haplogrupy słowiańskiej R1a1a, w której dotąd nie doszło do żadnej dalszej mutacji i wydzielenia się osobnej podgrupy genowej; na kontynencie europejskim (Polacy, Słowacy, Macedończycy, Ukraińcy, Rosjanie...) różnimy się tylko osobniczymi allelami w STR.

         Szkoda tylko, że ci Słowianie, choć tak liczni, nie utworzyli wcześniej,  już w starożytności, jednej zwartej grupy politycznej i własnego wielkiego i trwałego państwa. Teraz trzeba ich identyfikować nie tylko z późniejszymiSklawinami, Antami i Wenedami (odVI w. po Chr.), ale i pod wieloma innymi, wcześniejszymi  nazwami ludów starożytnej Europy,  może łącznie z niektórymi "Sarmatami"  (od III w. przed Chr. po późne średniowiecze), niektórymi "Scytami" (znanymi co najmniej od VII w. przed Chr.), Aorsami, Neurami, Budynami, Melanchlajnami, a zwłaszcza Ariami (ok. 1500 lat przed p.n.e.). Trzeba ich więc widzieć, i to już w starożytności, na Bałkanach i nad Dunajem, na rozległym terenie od Bałtyku po Morze Czarne, od ziem Rusi po Morze Aralskie, a nawet od Uralu po ziemie północnych Indii, Pakistanu i Iranu - wszędzie tworzących niekiedy prymitywne, ale niekiedy i bardzo rozwinięte i wyrafinowane kultury archeologiczne (zob. wyżej i na mapach Eupedii:
http://www.eupedia.com/europe/neolithic_europe_map.shtml) oraz systemy protopaństwowe.

         Dzisiejsza przestrzenność i niemal jednolitość języków słowiańskich, nakładająca się na przestrzenność haplogrup  R1a, każe nam zakładać podobną przestrzenność wcześniejszego, niezróżnicowanego jeszcze języka prasłowiańskiego. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że język jest głównym czynnikiem różnicującym ludzi i wytwarzającym świadomość odrębności etnicznej, ta wielka jednolitość i przestrzenność prajęzyka była zarazem hamulcem procesów politycznych. To tłumaczy trudności w identyfikacji i niewielką obecność Słowian w tekstach starożytnych historyków i geografów. Brak wyraźnego czynnika zagrożeń i między etnicznej rywalizacji nie wpływał na przyspieszenie integracji społecznej i mobilizacji gospodarczej. Dopiero w bliższym zetknięciu się z południowo i zachodnioeuropejskimi, zorganizowanymi społecznościami i państwami Słowianie uświadamiają sobie swoją odrębność, a nawet nadają sobie nazwę etniczną: Słowianie, jako ci mówiący zrozumiałymi słowami, w przeciwieństwie do "niemówiących" (psł. "niem") lub mówiących niezrozumiałą mową, czyli Niemcami. Nazwą tą określano początkowo zapewne prawie wszystkich Nie-Słowian.

8.
GENEZA JĘZYKÓW INDO-EUROPEJSKICH.
Satem i kentum w świetle genealogii Y-DNA

         Wyraźne podobieństwo języków prawie w całej Europie i głównego języka na Półwyspie Indyjskim skłoniło językoznawców do uznania ich pokrewieństwa i nadania im nazwy "języki indoeuropejskie". Te związki językowe są świadectwem istnienia u podłoża jednego języka, wytworzonego i używanego przez jedną wspólnotę ludzką, żyjącą w zwartej grupie na stosunkowo niewielkim obszarze. Językowi temu nadano nazwę "praindoeuropejski", a jego twórców i użytkowników nazwano "Praindoeuropejczykami".
         Według dość powszechnie przyjętego w językoznawstwie poglądu prawidła ewolucji języków (glottochronologia) miałyby wskazywać na trzecie tysiąclecie przed Chr. jako na  czas istnienia jeszcze jednego i niepodzielonego języka.
         Gdyby chodziło o ojczyznę języka i wspólnoty prandoeuropejskiej to analiza najstarszego słownictwa, wspólnego dla wszystkich języków indoeuropejskich, miałaby wskazywać na stepy południowej Ukrainy lub Rosji (choć nie brak uczonych wskazujących na Azję Środkową, Anatolię w Azji Mniejszej lub na Bałkany).
         Podział języka praindoeuropejskiego na znane nam dziś języki od krańców Europy po Półwysep Indyjski nastąpił na skutek rozprzestrzeniania się i migracji  ludności oraz dokonywanych innowacji językowych w nowym małych grupach, od siebie oddalonych i narażonych na kontakty z zupełnie obcymi językami.
         Główny jednak podział na grupę satemową i kentumową miałby być, według wielu językoznawców, rezultatem innowacji w tych językach, które pozostawały w centrum obszaru języków indoeuropejskich (j. satemowe, zwł. słowiańskie i indoirańskie) oraz braku innowacji w tych językach, które z powodu migracji znalazły się na peryferiach tego obszaru (j. kentumowe, zwł. celtyckie, romańskie i germańskie).

         1. Cechą pierwotnego języka praindoeuropejskiego była palatalność spółgłosek tylnojęzykowych, czyli zmiękczonych k', g', g'h.
         2. Po podzieleniu i rozejściu się wspólnoty w jednej jej części  doszło do spirantyzacji owych spółgłosek tylnojęzykowych palatalnych, czyli przeszły one w spółgłoski szczelinowe typu ś, sz, s.  Na skutek tego np. słowok'entum przybrało brzmienie satem (j. awestyjski) lub sto (j. słowiańskie) i stąd nazwa tej grupy języków: satemowa.
         3.  W drugiej zaś części pierwotnej wspólnoty językowej doszło tylko do odmiękczenia (dyspatatalizacji) spółgłosek pierwotnie palatalnych. Na skutek tego np. słowo k'entum 'sto'  przyjęło brzmienie kentum 'sto' i stąd nazwa tej grupy języków: kentumowa.

        Do niedawna uważano, że do językowej innowacji w postaci satemizacji doszło w centrum pierwotnego terytorium językowego; a ta innowacja nie dotarła do nadal kentumowej peryferii. Jednak teraz językoznawstwo ma już doskonalsze narzędzie, umożliwiające dokładniejsze ustalenie warunków i okoliczności powstania wspólnoty języków indoeuropejskich oraz fundamentu podziału. Tym narzędziem jest genealogia Y-DNA. Ona bowiem wskazuje na istnienie konkretnej, biologicznej i pierwotnej wspólnoty praindoeuropejskiej w postaci populacji haplogrupy R1. Obecnie łatwo dostrzec, że językami kentumowymi wyróżniają się przede wszystkim populacje haplogrupy R1b (celtyckie, romańskie i germańskie). Natomiast językami satemowymi wyróżniają się populacje haplogrupy R1a (słowiańskie i indoirańskie).  Śladem tego, że odmiana kentumowa była wcześniejszą przed satemową formą języka praindoeuropejskiego jest np. kentumowa postać starożytnego języka tocharskiego w Zachodnich Chinach. Badania genetyczne  Li et al. 2010  archeologicznych szczątków siedmiu mężczyzn w Xiaohe (Xinjiang), identyfikowanych, choć niepewnie, z Tocharami, wykazały obecność tylko haplogrupy R1a1a.

Do podziału języka praindoeuropejskiego doszło więc dopiero wtedy, gdy synowskie haplogrupy R1a i R1b rozeszły się demograficznie i terytorialnie. Ten podział populacji musiał nastąpić wnet po powstaniu haplogrupy R1b, około 16000 lat temu, skoro  nie doszło do ich znacznego zmieszania się co do Y-DNA.

         Określenie więc "Indoeuropejczycy", a raczej bardziej logicznie: "Indo-Europejczycy", wskazujące dotąd tylko na geograficzną rozległość pokrewnych języków i ich użytkowników, jest teraz uzasadnione także pierwotną jednością ich języka i wspólnym pochodzeniem biologicznym jego twórców.
 Ojczyzny zaistnienia i początkowego rozwoju wspólnoty praindoeuropejskiej trzeba szukać zwłaszcza tam, gdzie pozostaje do dziś największe zagęszczenie ojcowskie haplogrupy R1-M173. Może to być np. w Azji Środkowej, począwszy od północnowschodniego Iranu, poprzez pasmo Ataju i pogranicze Południowej Syberii, Mongolii i Chin. Np. obecne zagęszczenie haplogrupy R1*, sięgające do 20% (Derenko et al. 2006)  w niektórych starych plemionach, np. Teleuci, Szorowie i Tofalarowie w Południowej Syberii pod Ałtajem (u źródeł rzeki Ob i Jenisej) pod granicą z Chinami i Mongolią świadczyłoby raczej za tym regionem, choć później językowo dość gruntownie sturkizowanym (zob. też Dyskusja n.10)

Drzewo genealogiczne głównych języków indoeuropejskich pokrywa sie z drzewem genealogicznym Y-DNA. Czas powstania wspólnoty praindoeuropejskiej (haplogrupy R1)  - ponad 20.000 lat temu. Drzewo oczywiście nie uwzględnia wszystkich populacji, np. które z powodu rozmaitych wydarzeń historycznych utraciły swój pierwotny indoeuropejski język (np. Baskowie R1b1b2a1b2) albo takowy przyjęły (Wenetowie I2a  lub Ugrofinowie N1c - wśród Słowian).

A skąd zaś pochodzą języki haplogrupy R1 czyli indoeuropejskie?

kliknij obraz, aby odczytać!

Języki nostratyckie i ich drzewo genealogiczne          Oczywiści języki satem i  kentum, i w ogóle praindoeuropejski nie powstały nagle, lecz  na drodze długiej ewolucji w populacjach przodków. Cofając się dalej drogą ewolucji języków w przeszłość, dochodzimy do rodziny języków nostratyckich, które są językami ojcowskiej haplogrupy NOP, przed jej rozgałęzieniem się i wyłonieniem z haplogrupy P bliższej nam haplogrupy R, a potem z niej - haplogrupy R1 (indoeuropejskiej) i jej podgrup R1a (satem) i R1b (kentum).

         Przeciwko korelacji starożytnych haplogrup chromosomowych Y-DNA z językami nie może świadczyć fakt niektórych niekonsekwencji w tej dziedzinie. Np. Baskowie, wyróżniający się haplogrupą R1b1b2, zatraciły swój pierwotny język indoeuropejski, co mogło się stać np. na skutek wyjątkowej inicjatywy strony żeńskiej w pierwotnej małej grupie rodzinnej. Podobnie - żyjąca w Basenie Dunaju ludność, wyróżniająca się haplogrupami R1a1a, I2a, R1b1b2 i E (V-13), przyjęła język małej grupy wojennej Madziarów (czyli przybyłych ze wschodu Ugrów=Węgrów) z haplogrupą N; a mogło do tego dojść na skutek prężnej polityki kulturowej zdobywców tej ziemi wobec braku jednolitości językowej podbitej ludności wieloplemiennej. Podobnie można wytłumaczyć kształt greckiego języka indoeuropejskiego, użytkowanego głównie przez przybyłe do środowiska europejskiego na Bałkanach populacje haplogrupy E1b1b1 o genezie afrykańskiej; ciekawa jest wersja tego języka, bo bliska indoirańskiemu, ale bez satemizacji. Podobnie język Albańczyków, wyróżniających się głównie haplogrupą R1b1b2, jest satemowy, co jest zapewne spowodowane bardziej pierwotnym osadnictwem słowiańskim w tym rejonie i aktualnym otoczeniem.

Interesujące jest, że język siostrzanej względem R1 haplogrupy R2 w południowych Indiach, drawidyjski, jest uważany za pokrewny językom indoeuropejskim w ramach tzw. grupy języków nostratyckich (zob. obraz wyżej). Bardziej dogłębne badania mogłyby prajęzyków ludności haplogrupy R2 (w Azji Centralnej i w Indiach) mogłyby okazać sie pożyteczne w tej kwestii.

      Zasadniczo nie są znane przyczyny rozejścia się dróg migracyjnych krewniaczych haplogrup R1a i R1b, a właściwie ich podgrup, oznaczanych głównie jako R1a1 i R1b1b2, z Azji Centralnej ku Europie. Genetyka, jak już wiemy (zob. wyżej, pkt 1), częściowo zna mechanizmy powstawania mutacji, spontanicznych, a także spowodowanych przyczynami zewnętrznymi, czyli mutagenami, często niebezpiecznymi dla zdrowia, a nawet istnienia całej potomnej populacji.
Wolno nam więc przypuszczać, że te same przyczyny powodowały powstanie mutacji w Y-DNA, a często i zdziesiątkowanie ojcowskiej populacji, wraz z rozproszeniem się powstałych grup synowskich (to wymowne: nieliczne są ślady hg R*, hg R1*, a także pierwszych jej podgrup, R1a* i R1b*!).

            W każdym razie wraz z oddaleniem się od siebie tych dwóch populacji, dryfowały także i ich języki, różnicując się wolniej wśród grupy wschodnioeuropejskiej R1a, a bardziej intensywnie wśród zachodnioeuropejskiej grupy R1b, co było uzależnione zwłaszcza od bardzo zróżnicowanych warunków życia. Duży wpływ na późniejszy kształt języków południowych, zachodnich i północnych w Europie miały bliskie kontakty i mieszanie się ludności słowiańskiej R1a1 i celtyckiej R1b1b2 z wcześniejszą, tzw. staroeuropejską,  czyli z populacjami weneckimi haplogrupy I (I1 i I2). W południowej Skandynawii doprowadziło to do kreolizacji języków i powstania języka pragermańskiego. Zapewne też znaczny był wpływ tzw. Staroeuropejczyków na pozostałe języki grupy celtyckiej czy italskiej. A jaki wpływ mieli nosiciele dynarskiej haplogrupy I2a2 na kształt języków słowiańskich? Podobnie można by śledzić wpływ języków nieindoeuropejskich populacji bliskowschodnich J1 i J2, kaukaskiej G2a i północno-wschodnioafrykańskiej E, które do Europy, zwłaszcza południowej, napływały w mezolicie lub na początku neolitu (zob. niżej).  
      Także w populacji indyjskich Ariów, liczącej dziś około 100 milionów ludzi z haplotypem słowiańskim R1a1a (16% społeczeństwa Indii), powstały nowe, daleko idące modyfikacje językowe prasłowiańsko-praindoirańskie. W tym języku, zwanym sanskrytem wedyjskim, ułożono  przed trzema tysiącami lat w Pendżabie święte hymny Rygwedy, wzywające bogów do udzielenia pomocy wojowniczym Ariom w walce z lokalnymi wrogami (zapewne plemionami drawidyjskimi). W tych tekstach, wiernie przekazywanych ustnie od tysiącleci do czasu ich spisania około XIV w. po Chr., wyczuwa się reminiscencję dokonanego przez Ariów podboju. Populacja R1a1a w Indiach była najprawdopodobniej twórcą także systemu kastowego; w najwyższej kaście, wśród braminów, występują oni do około 72%!
         Postscriptum o teorii Dawida Anthony w książce: Koń, koło i język, zob. Dyskusja n.12
         Zob. także o problemie, która haplogrupa jest cechą Indoeuropejczyków Dyskusja n.14.

         (Nienaukowa więc, krzywdząca dla innych ludów europejskich, a zarazem  bardzo szkodliwa dla szacunku Polaków w Europie, jest teza, szerzona na niektórych portalach www. o tożsamości Indoeuropejczyków tylko ze Słowianami, wywyższanie języka i kultury Słowian, ich siły i rzekomej wojowniczości, z wyraźną nutką szowinizmu i pogardy dla innych narodów, które rzekomo tylko dzięki Słowianom stały się indoeuropejskie. Podobne głosy odzywają sie i w niektórych środowiskach nacjonalistów Rosji czy Ukrainy. Jest to próba zastąpienia głupiego przedwojennego pangermanizmu niemieckiego równie głupim i niebezpiecznym panslawizmem genetycznym).